ZŁOTO – Globalna Inicjatywa na rzecz Przewlekłej Obturacyjnej Choroby Płuc. POChP – przewlekła obturacyjna choroba płuc PSS-10 – Skala odczuwanego stresu.
Wstęp – wybrane czynniki medyczne i psychologiczne u chorych na POChP
Definicja i epidemiologia POChP
Szacuje się, że w Polsce liczba chorych na POChP wynosi ponad 2 miliony, z czego 80% cierpi na łagodne i umiarkowane stadia choroby. Dane statystyczne wskazują, że na POChP choruje aż 3,6% osób hospitalizowanych rocznie w naszym kraju [9].
Etiologia i czynniki rozwoju POChP
Na ryzyko zachorowania na POChP wpływają także czynniki genetyczne, jednak ich wpływ nie został dostatecznie poznany [13]. Infekcje, podobnie jak czynniki środowiskowe, same w sobie nie powodują POChP, ale mogą być odpowiedzialne za okresowe nasilenie objawów i pogorszenie funkcji układu oddechowego.
Rozpoznawanie POChP
Kategorie zaawansowania POChP
Kategoria A Niskie ryzyko zaostrzeń, mniej objawów, łagodne objawy (CAT < 10), łagodna duszność (mMRC ≤ 1), łagodna lub umiarkowana niedrożność oskrzeli (FEV1 ≥ 50% ind.), możliwe maksymalnie 1 zaostrzenie w ciągu ostatnich 12 miesiące. Kategoria C Wysokie ryzyko zaostrzenia z łagodnymi objawami chorobowymi, łagodną dusznością (mMRC ≤ 1) lub łagodnymi objawami chorobowymi (CAT < 10), ciężką obturacją oskrzeli (FEV1 < 50% in.), więcej niż 2 zaostrzenia w ciągu ostatnich 12 miesięcy, co najmniej 1 hospitalizacja z powodu zaostrzenia Kategoria D Wysokie ryzyko pogorszenia z ciężkimi objawami choroby, ciężkie.
Jakość życia uwarunkowana stanem zdrowia u chorych na POChP
Domena B obejmuje osoby, które znajdują się w dobrej sytuacji życiowej, a mimo to oceniają swoją jakość życia jako niską. 47] potwierdzają wpływ czynników socjologicznych i demograficznych na jakość życia chorych na POChP, inni temu zaprzeczają [np.
Wybrane psychologiczne aspekty chorb przewlekłych z uwzględnieniem POChP
- Akceptacja choroby
- Percepcja choroby
- Choroba jako źrdło stresu. Stres i strategie radzenia sobie ze stresem
- Emocjonalne reakcje na chorobę przewlekłą
Wielu chorych na płuca przyjmuje leki o działaniu przeciwlękowym, co uniemożliwia pomiar rzeczywistego poziomu lęku [60]. Wprowadził pojęcie „koncepcji własnej choroby”, na które składają się przekonania i wyobrażenia pacjenta na temat tego, czym jest dana choroba.
Zintegrowany model opieki nad chorymi na POChP –
Pacjenci z POChP cierpią na niepełnosprawność fizyczną i psychiczną, a w wielu przypadkach nie radzą sobie dobrze z problemami wynikającymi z choroby i schorzeń współistniejących. Przegląd badań systematycznych z bazy Cochrane [111] wykazał skuteczność zintegrowanego leczenia choroby (IDM) u chorych na POChP.
Uzasadnienie podjęcia badań
Cel pracy
Materiał i metody badań
Organizacja i przebieg badań
Po wyrażeniu zgody na udział w badaniu i zapoznaniu się z procedurą badawczą pacjentka otrzymywała szereg kwestionariuszy. Jeżeli stan pacjenta nie pozwalał na samodzielne wypełnienie kwestionariuszy, badacz zapoznawał się z pytaniami i zapisywał odpowiedzi.
Narzędzia badawcze
- COPD Assessment Test (CAT)
- Kwestionariusz Percepcji Choroby (wersja skrcona)
- Skala Akceptacji Choroby (AIS)
- Skala Odczuwanego Stresu (PSS-10)
- Inwentarz Mini-COPE
- Skala Kontroli Emocji (CECS)
Suma wszystkich punktów jest ogólną miarą poziomu akceptacji choroby, a jej zakres wynosi od 8 do 40 punktów. Całkowity wynik skali jest sumą wszystkich punktów, których teoretyczny rozkład wynosi od 0 do 40.
Metody analizy statystycznej
Wyniki
Charakterystyka socjodemograficzna i kliniczna badanej grupy
- Badani ogłem
- Miejsce prowadzonych badań
- Płeć badanych
- Wiek badanych
- Wykształcenie
- Miejsce zamieszkania
- Charakterystyka poszczeglnych grup badawczych (podział kliniczny)
Największą grupę stanowiły osoby w wieku 61–70 lat (38,7%), drugą co do wielkości grupą byli pacjenci powyżej 70. roku życia (27%). Analizując miejsce zamieszkania pacjentów stwierdzono, że najliczniejszą grupę stanowiły osoby mieszkające w miastach do 50 tys. mieszkańców. Natomiast w grupie II najliczniej reprezentowane były osoby w wieku 61–70 lat (40,5%), drugą co do wielkości grupę stanowili pacjenci powyżej 70. roku życia, stanowiący 33,1%.
W grupie I 27,7% osób posiadało wykształcenie podstawowe, 30,3% ukończyło szkoły zawodowe, 35,3% osób posiadało wykształcenie średnie, a 6,7% tej grupy stanowiły osoby z wykształceniem średnim.
Ocena jakości życia chorych na POChP na podstawie wynikw badań
- Jakość życia a zmienne demograficzne
- Jakość życia a płeć
- Jakość życia a wiek
- Jakość życia a wykształcenie
- Jakość życia a miejsce zamieszkania
Ocena jakości życia chorych na POChP na podstawie wyników kwestionariusza COPD Assessment Test (CAT). Charakterystyka grupy I, grupy II i pacjentów łącznie na podstawie wyników kwestionariusza CAT (zakres punktacji) w podziale na płeć. Wnioski statystyczne wykazały, że jakość życia pogarszała się wraz z wiekiem pacjentów z grupy I (współczynnik korelacji R = 0,27, p = 0,0028).
W analizowanej populacji wykazano, że w grupie I jakość życia chorych na POChP wzrastała wraz ze wzrostem poziomu wykształcenia (współczynnik korelacji R = -0,25, p = 0,0066).
Subiektywne wyobrażenia pacjentw dotyczące własnej choroby
- Percepcja choroby a zmienne demograficzne
- Percepcja choroby a płeć
- Percepcja choroby a wiek
- Percepcja choroby a wykształcenie
- Percepcja choroby a miejsce zamieszkania
- Percepcja choroby a jakość życia
W grupie I wraz z pogorszeniem się jakości życia pacjenta narastały wyobrażenia dotyczące wpływu choroby na życie, czasu jej trwania, nasilenia objawów, niepokoju i wpływu na stan emocjonalny. W grupie II wraz z pogorszeniem się jakości życia pacjenta narastały wyobrażenia dotyczące wpływu na życie, czasu trwania, nasilenia objawów, niepokoju i wpływu na stan emocjonalny. W całej badanej grupie wraz z pogorszeniem się jakości życia wzrastały wyobrażenia dotyczące wpływu na życie, czasu trwania, nasilenia objawów, zmartwień i wpływu na stan emocjonalny.
Jednak w miarę zwiększania się wpływu choroby na życie pacjenta obrazy choroby związane ze skutecznością leczenia malały.
Stopień akceptacji choroby u chorych na POChP. Akceptacja choroby a jakość życia
- Akceptacja choroby a zmienne demograficzne
- Akceptacja POChP a płeć
- Akceptacja POChP a wiek
- Akceptacja choroby a wykształcenie
- Akceptacja POChP a miejsce zamieszkania
- Akceptacja POChP a jakość życia
- Akceptacja POChP a percepcja choroby
Dla całej grupy respondentów poziom akceptacji choroby zmniejszał się wraz z wiekiem pacjenta (współczynnik korelacji R = -0,16, p = 0,0128). W analizowanych grupach klinicznych wykazano, że wraz ze wzrostem wpływu choroby na życie pacjenta (obniżona jakość życia) zmniejszał się poziom akceptacji choroby (nastąpiła niższa akceptacja). w II. w grupie, w miarę wzrostu stopnia akceptacji choroby, zmniejszały się koncepcje związane z kategoriami: wpływ na życie i czas trwania.
Korelacja Skali Akceptacji Choroby AIS (wynik interwałowy) w grupach badanych z Kwestionariuszem Percepcji Choroby B-IPQ.
Ocena natężenia stresu u chorych na POChP a jakość życia
- Natężenie stresu u chorych na POChP
- Poziom stresu u chorych na POChP a zmienne demograficzne
- Poziom stresu a płeć
- Poziom stresu a wiek
- Poziom stresu a wykształcenie
- Poziom stresu a miejsce zamieszkania
- Natężenie stresu u chorych na POChP a jakość życia
- Natężenie stresu u chorych na POChP a percepcja choroby
- Natężenie stresu u chorych na POChP a akceptacja choroby
- Strategie radzenia sobie ze stresem u chorych na POChP
- Strategie radzenia sobie ze stresem u chorych na POChP a zmienne demograficzne
- Strategie radzenia sobie ze stresem u chorych na POChP a płeć
- Strategie radzenia sobie ze stresem u chorych na POChP a wiek
- Strategie radzenia sobie ze stresem u chorych na POChP a wykształcenie
- Strategie radzenia sobie ze stresem u chorych na POChP a miejsce zamieszkania
- Strategie radzenia sobie ze stresem u chorych na POChP a jakość życia
- Strategie radzenia sobie ze stresem u chorych na POChP a poziom natężenia stresu
Jednak wraz ze wzrostem natężenia stresu związanego z własną sytuacją życiową pacjenta zmniejszała się percepcja choroby w kontekście efektywności leczenia. Jednak wraz ze wzrostem poziomu wykształcenia pacjenci coraz rzadziej stosowali strategie: „zwrócenie się na religię” i „zaprzestanie aktywności”. W grupie I, w miarę wzrostu natężenia stresu związanego z własną sytuacją życiową, pacjenci częściej stosowali strategie: „zwracanie się do religii” i „obwinianie siebie”.
W grupie II, w miarę wzrostu natężenia stresu związanego z własną sytuacją życiową, pacjenci częściej stosowali strategie: „zaprzeczanie”, „wypis”, „przestań działać” i „obwiniaj siebie”.
Subiektywna ocena kontroli gniewu, depresji i lęku a jakość życia
- Kontrola emocji u chorych z POChP a zmienne demograficzne
- Kontrola negatywnych emocji a jakość życia chorych na POChP
- Kontrola negatywnych emocji u chorych na POChP a natężenie stresu
- Kontrola negatywnych emocji u chorych na POChP a akceptacja choroby
W grupie I wraz ze wzrostem wykształcenia pacjentów wzrosło także tłumienie emocji związanych z depresją (współczynnik korelacji R = 0,19; p = 0,0415). U wszystkich pacjentów, w tym zwiększone wykształcenie, zmniejszyło się tłumienie negatywnych emocji, w tym złości (współczynnik korelacji R = 0,13; p = 0,0379). W dalszej analizie nie stwierdzono istotnego statystycznie związku pomiędzy wiekiem i miejscem zamieszkania respondentów a tłumieniem negatywnych emocji w badanych grupach.
We wszystkich grupach badanych dla skal złości i lęku poziom tłumienia negatywnych emocji wzrastał wraz ze wzrostem wpływu choroby na życie pacjenta (obniżona jakość życia).
Dyskusja
Jakość życia chorych na POChP
Wciąż jedną z najpopularniejszych metod oceny jakości życia chorych na POChP jest Kwestionariusz Szpitala Świętego Jerzego (SGRQ). Ostatnio do oceny jakości życia pacjentów z POChP coraz częściej stosuje się szybki test przesiewowy COPD Assessment Test (CAT). Badania nad jakością życia chorych na POChP prowadzone są w wielu ośrodkach medycznych na całym świecie.
Większość badań na świecie potwierdza, że najważniejszą przyczyną pogorszenia jakości życia chorych na POChP jest duszność i duszność.
Percepcja choroby a jakość życia
Uwzględniając zmienne demograficzne, analiza niniejszego badania wykazała, że w obu grupach klinicznych wraz ze wzrostem wieku chorych wzrastało subiektywne wrażenie większego wpływu POChP na życie. Ponadto w grupie II wykazano, że choroba w większym stopniu wpływa na stan emocjonalny kobiet niż mężczyzn. POChP znacząco wpływa na jakość życia chorych, co potwierdziła także analiza korelacji przeprowadzona pomiędzy kwestionariuszem B-IPQ a testem CAT [141].
Wykazano, że w całej badanej populacji wraz z pogorszeniem jakości życia chorych wzrasta poczucie większego wpływu POChP na życie, nasilają się objawy, a pacjenci coraz bardziej martwią się o swoje zdrowie, co z kolei wpływa na ich stan emocjonalny. państwo . .
Akceptacja choroby a jakość życia
Wyniki badania Majdy i Józefowskiej [148] pokazują również, że akceptacja choroby u chorych na POChP kształtuje się na średnim poziomie (wskaźnik: 20,6 pkt). Wyniki obu badań sugerują, że wraz ze wzrostem stopnia obturacji dróg oddechowych maleje poziom akceptacji choroby. W badaniach nie zaobserwowano istotnej zależności pomiędzy poziomem akceptacji choroby a płcią czy miejscem zamieszkania – przeciwnie m.in.
Autorzy zauważyli, że osoby pracujące zawodowo charakteryzują się wyższym poziomem akceptacji choroby w porównaniu z osobami niepełnosprawnymi lub będącymi na emeryturze.
Poziom natężenia stresu i strategie radzenia sobie ze stresem a jakość życia
158] opublikował pracę podejmującą tematykę radzenia sobie ze stresem u osób zakażonych wirusem HIV i AIDS. Czynniki te wskazują na bardzo słabe umiejętności radzenia sobie wśród chorych na POChP. Interesujące badania dotyczące radzenia sobie ze stresem u chorych na POChP przed i po rehabilitacji pulmonologicznej przeprowadzili Stoilkova i wsp.
Podsumowując, należy stwierdzić, że u chorych na POChP występuje wysoki poziom stresu i dominują nieskuteczne strategie radzenia sobie ze stresem.
Subiektywna ocena kontroli gniewu, depresji i lęku a jakość życia
W grupie I wraz ze wzrostem wykształcenia pacjentów wzrosło tłumienie emocji związanych z depresją (p, co oznacza, że pacjenci z wyższym wykształceniem częściej zaprzeczali depresji. Ponadto wykazano, że wraz ze wzrostem natężenia stresu związanego z depresją wzrosła własna sytuacja życiowa, wzrosło tłumienie negatywnych emocji u chorych na POChP.Zaprezentowane wyniki badania potwierdzają ważną rolę, jaką odgrywa tłumienie negatywnych emocji w tej grupie pacjentów.
Warto także zaznaczyć, że brak umiejętności wyrażania emocji może przyczynić się do pogorszenia stanu zdrowia somatycznego, a w przypadku chorych na POChP nawet do zwiększenia liczby zaostrzeń, których naturalną konsekwencją jest narastający lęk.
Podsumowanie
Stres, emocje, akceptacja, percepcja, kondycja fizyczna, interakcje społeczne, etap choroby są składnikami jakości życia. Podsumowując, należy zwrócić uwagę na ścisły związek zmiennych psychologicznych z jakością życia chorych na POChP. Wyniki prezentowanej pracy powinny skłonić personel medyczny do szerszego spojrzenia na problemy chorych na POChP.
Wydaje się, że opieka psychologiczno-psychiatryczna powinna odgrywać ważną rolę we wprowadzanej od kilku lat w Polsce zintegrowanej opiece medycznej nad chorymi na POChP.
Zalety i ograniczenia badań
Wnioski
Streszczenie
Wraz ze spadkiem jakości życia wzrasta intensywność stresu, nasilają się negatywne wyobrażenia o chorobie i zmniejsza się poziom jej akceptacji. Pacjenci z grupy I częściej stosują aktywne metody radzenia sobie ze stresem, natomiast pacjenci z grupy II stosują metody unikające. W trudnych sytuacjach kobiety częściej zwracają się w stronę religii i duchowości, natomiast mężczyźni sięgają po substancje psychoaktywne, m.in.
Abstract
As shown by the results obtained, COPD is associated with a low quality of life of patients. Patients from Group I reported relatively better quality of life compared to patients from Group II. Negative perceptions associated with COPD increased along with worsening quality of life.
The reduction in the quality of life was linked to the increasing stress level as well as the increasingly negative perception of illness and a lower level of acceptance.
Piśmiennictwo
Fuente Cid de la R.: Factor analysis of health-related quality of life in patients with stable chronic obstructive pulmonary disease. Prigatano G.P., Wright E.C., Levin D.: Quality of life and its predictors in patients with mild hypoxemia and chronic obstructive pulmonary disease. Weldam S., Lammers J.W., Decates R.L., Schuurmans M.J.: Daily activities and health-related quality of life in patients with chronic obstructive pulmonary disease: psychological determinants: a cross-sectional study.
Ketelaars C.A., Schlsser M.A., Mostert R., Huyer Abu-Saad H., Halfens R.J., Wouters E.F.: Determinants of health-related quality of life in patients with chronic obstructive pulmonary disease.
Załączniki
- Ankieta wstępna
- COPD Assessment Test (CAT)
- Kwestionariusz Percepcji Choroby B-IPQ – wersja skrcona
- Skala Akceptacji Choroby AIS
- Skala Odczuwanego Stresu PSS-10
- Inwentarz Mini-COPE
- Skala Kontroli Emocji CECS
W jakim stopniu choroba wpływa na Twój stan emocjonalny (np. czy Cię denerwuje, denerwuje, przeraża, przygnębia). Proszę ustosunkować się do każdego stwierdzenia, zaznaczając liczbę, która najlepiej opisuje Twój obecny stan w skali od 1 do 5. Jak często w ciągu ostatniego miesiąca miałeś pewność, że poradzisz sobie ze swoimi problemami osobistymi?
Jak często w ciągu ostatniego miesiąca czułeś się zły, ponieważ nie miałeś kontroli nad tym, co się wydarzyło?
Spis tabel i rycin
Korelacja Skali Akceptacji Choroby AIS (wynik interwałowy) w grupach badanych z Kwestionariuszem Percepcji Choroby B-IPQ.
