• Rezultati Niso Bili Najdeni

View of Mifologija derev’ev v tradicionnoj kul’ture slavjan: leščina (Corylus avellana)<br>Die Mythologie der Bäume in der traditionellen Kultur der Slawen: Corylus avellana</br>

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "View of Mifologija derev’ev v tradicionnoj kul’ture slavjan: leščina (Corylus avellana)<br>Die Mythologie der Bäume in der traditionellen Kultur der Slawen: Corylus avellana</br>"

Copied!
12
0
0

Celotno besedilo

(1)

STUDIA MYTHOLOGICA SLAVICAI•1998, 1 8 3-1 9 4 The author analyses the mythology of the nut tree (Corylus avallana) in the context of

other Slavic ethnodendrological systems

W*-,(^ v,O",O&)^ "O* 0[, ," $( ,+""

&#&+,,%' P"& &Oe,, (c(&%, v ,+^O",", [",^,

"- 0) 1&"O0", -,- ") #($",-. W*-,- ( 1&"[O" *")

#1O,- *$,*-,-) 0P)$"- "0 -*-"-, " 0[,

*%&#c-, &"" #-, ,"[" O",O&-(P-) e",&$,, '- O-

^[,*-,) &" O1(0 ,"&- 11&*2. # #,,), *1&$"0, ,^Oc ," "O(", $ *"*(^a- 1#e- * *-, 0O" 0& 1((".

p&() *"&*,, *-#,,%' O"&"*c-0, *" [" O$, +s&", (a"*",,

*&c&("- * &#,%' +-' W*. _"&"*c-, &%" , "*"&" #,0^ *[,"

0" * v,O",O&)$" "0", , ^)" 0)( #c- , "" 1"&P"&

(0. + v0 , 1&0"&" ,%: X)1, 1996), ,+&.

N ,-a" c" 0% 1&"O1)"0 &0&"c *"&*,- 0)$"(^

1&(, ,-a"- ",0( &"'(3. '- * ^[,*-, &Oe "a, +"" #0",, ,"[" * *$,- #1O,*-,, "0 ," 0","" #O"c 0% &""

*"0- &"O0 ($"0 "O,) * *" ,*" 0P1v$") +&#.

_- 0P) 0* &"s, 1&,e1c," #,$"," 0"" ,

$ , #,0" 1)&,$," 1["," * v,O",O&)$" "0". ]"a, — (&, O&(a (v 1"O*"c, &[", * ") ,#*,-' 1

*.-*. &*, ^[.- #1.-*. leska), ,, *0"" "0, 1&,-a 1O%,

&%" (1&"+-^- * 1a(, $ 1&"O"-" 1&,O"[,c ",) &"' P"&" 1&&O%, + (c(&% ( ," ,-- *" 1O*%" O"&"*c-)4. z0 1"O,0 +-"c*0 +‚-,-"- s&" 1c#*," "a,% ("" *", O&"*",% 1O*) *1&O(e&(^a' e"-'. N", # &"s, , (O, *

S" # : R (Corylus avellana)

1

@. G

1 This article was financially supported by RGNF (grant N 96-04-06034 “Mifologičeskie osnovy slavjanskoj narodnoj kul’tury”).

2  z +",, #0", , 1&0"&" 1O*%' O"&"*c"*, +&-O,c 0* &%' *

^[,*-, &Oe ,"&*,",, +)$", $"0 * O&()' +-' W*.

3  N $" +cs,* O&()' O"&"*c"* (&,*, &"s,( 1*-a", +s&,- "&(&, 0.: Kulišić 1939; Y"&* 1974; Vj,*’ 1985; !",*-W‚+* 1987; Y"+,- 1989; Y1* 1994;

X)1, 1995.

4  X,)$,% ( 0"" # (%&) — (&, O&(a 1O*%.

(2)

&% 1"&*% &# O *"e * Z&c"* O",c (^.-*.), # &"'*%' *" 1"

&#,(, * &(^ ,0 *%""*s # (c- & 1$", $+% +% +cs" 0"O (^.-*.), 1OO%* ' 1O ,", $+% (&e *%*" +cs" e%1- (^.-*.), *% ($ &"s, * O"[O( ,*+&$,%' 1" # ") *"

*",e% O- ,' [" (^.-*.), O" # &"s, O&"* *O"+,) #,0", (^.-*.),

#0"s* *"$0 &"s, &[O"*",(^ $",e( 1OO%*

*1"O* v *" * '"*, ,O"-c "0 0%0 +)*&, 1*-c , 1&1O (^.-*.), #)*- # O&"*",% &"s, 1"&*" *"&"", O- ,$,^a" 1&-c O"*$, $+% &+ ( ,"" 1&c (^.-*.), &"'

*" &"s, * (,O( O"*$c0 1&O,%0, $+% * ,' 1&+%* O"[O%

((&.), O" # &"s, 1(s" , 1)-, $ v) ,"

+cs" (1.), (1 O"" * *&" # c"* "a,%, $+% , '&s &

(1.), 1OO%* &"'*%" *" * 0+& 1O #"&,, &$%*- , ") (0,["," (*e.), .O.

w *$,%' *-, ,+^O"- ",- *-#c 0"[O( &"s,0 #*%0 (c(&0. N"+a,", ,1&0"&, $c, $ 1 (&[^ ",%' &"'*

0[, (Oc 1&"O-a"0 (&[" &[,) '"+ ( 0 &"'*%" 1O% #O"c ,#%* ! ) (P&* 1897, . 129). N &(' #)O' &"',

&"O 1&$"), 1%*"- )&s 1& s": «y&s$" 0",c, 1&$ O",c», «b",c )&s$", O s *(,» (b&P,* 1968, . 66). z ,'O 1O*"&[O"," * +"0&' ")",O' + +"*,,

&"'* #"0": «W#%* &%" ^O — "c +(O # 0&-0 #"0-; &( * ," &"' * $"*"$"(^ )*(, &"sc &"', * ,"0 0(...» (V* 1967, . 312).

N *"0 [" c,0 "a, «*"O" "+-» O&(a"" O"&"*, , v0 ,*, , *^$"- * 0P1v$"" ^["% &(c,%" ,"%, 1$,%" O- O"&"* *). Y&*"O"0 '&"&,%" 1&0"&%.

w &#,%' *-,' ,&O* "a, ,&-O( +cs,*0 O&(a' O"&"*c"* $c 0 "    0  +    ,  - O " 0  ,  * (1 1&"0(a"*( [",- '): +)&% 1), $ , (" ",) &"s, [*( 0O*% (y"&)"*

1983, . 111), )(e(% *"&, $ * ,e" &e (&(c,) ,"O" .!, &*&

,%" ["," O"0,$"" (a"* 1 &( ,e(^ * (' &"s, (Schnaider 1899, s. 218).

]"a, s& 1c#*c * 0  )   * $"*"  + " & " ) . Z[,%"

*-," (1&"+- "" O- +")$",- &O*, O- "$",- '&O, +&O*

0,)' O&()' +"#," (Kulišić 1939, s. 51). w +)&, 1-*, '&** *",e"*

* 0) +% *"c0 11(-&, &#[)," ),- # *" "a,%: v 1&"Os"** 0)$"0( &(( «)s",- ()"», 1&*O0) * "$"+,%' e"-', [" ([ 1+0 &1#,*,- *"Oc0%, +&^a" ( &* 0:

1& &#[), ) ),- *"Oc0 ,$, 1%%*c 0($",- (Rožić 1908, s.

105; Cisek 1889, s. 75)5. !)&% #),- O"0,*, ,%^a' +",,e( ,

&"+",, +")- ") %+"c #[[",, &"'* *"; 1"s(, #aa-c &(, *, * O0 1&*-#%* 1," *" ",) &"' (YX).

W*",e% * *&"0- &[O"*",' )O,, *%#%*- , 1"&"&"" ,"$(^ (,

5  10,0, $ [" 0)$" ),c 0) &#[)c # *" ,% +(#,%.

(3)

$"&$* "+- 0)$"0 &()0 10ac^ *" "a,% (Kuret 1970, s. 187–

188)6.

,"e, * "    "a,% ,s s&" 1&0","," * 0,["*"

",O&,%' +&-O*: +)&% #)*- # ,' «(&*$», *",e% '&*%

1c#* O- &(c,) "),- ^O" * O",c #+",- 0O",e"*, 1-, $"' * *-a *" &"s, * N"&+," *&"",c", (&s 0 [c" , &e(, &"'* *" +'O O0 1#, ("&+.) .O.

N" 1"&"$",,%" ^["% &(% +[^ "a,( +cs,*0 O&()' O"&"*c"* (&,*, #*",%' * *-, v,O",O&)$"

"0". V [" "-  1 " e  P    0P1v$") +&# "a,%, , P&0&("- , ,*, ,%' v,(c(&,%' 1&O)0 1&"O"-"- -&

*%&[",, 1&,O"[,c^ "a,% «*"&',"0(» «,[,"0(» 0&0 O,*&"0",,.

Y&"[O" *"), ,"&%" &(1,%" O"&"*c- (&,, "a,

*%(1" ( ^[,%' *-, * &  (  c   *  )   O " & " * , ([*s") +‚"0 1$,- 0"0 *"&s",- ,"&%' +&-O* (* 0 $" '&,').

N !, #*",% &#% 0, $ O"&"*( ",) &"' 0[, +%

1*"Oc-, 1O% 1$ (&, (1&"+-c *0" 1&P&% , h[O"* Y'( (Vj,*’ 1985, . 162). N *$, W"&+ * 0 ($", "

*+# " ,"[O,, *%%' , &,^ «#1», -&, +'O-a" "

&", , N#,"",", *% * #"0^ *"( "a,% *"&s 0"+", ,"" (p’ 1984, . 333). !)&% *#O*) 1O &"'*%0 O"&"*0 +&$,%"

&"% (b&,* 1984, . 574), [" !, * 0 ($", " * O0" ($c +"O, +'O &[O% *&() "a,% 1& !) 10$c 0 (Kulišić 1939, s. 59)7. W&. [" *"c0 11(-&,% ( ^[,%' *-, #1&" «&,c» "a,(

1&08.

]^+1%, , $ "a, +,&([*" ,"&%" 1&0"% «O&"* [#,»

(* 1 O"&"* 1#,,-). p 0"$ N. V,*$, " 1[c * &

0- #0", [*s" 1O "a,, ,$,"sc 1,0c -#% [*,%'; " ‚"c

"&Oe" #0", 10"sc -#% &*, +",, "&*",,%' (Vj,*’

1994, . 170)9.

N *"' *-,' &Oe-' &"s, ,- "0 O"&"*c-0, * &%", 1), , " + c "  ) &  0. z +-"c* 1&*" s&0(

1c#*,^ "a,% O- #a% $"*" (c(&,) 1&&,* )&0, )&O ,"1)O%: *" "a,%, , &" +cs" &"%, O",,%" # ,"", *% * 1- *,)&O,, * * ()' O0*, '"** 0+&*, [)

6  + 1c#*, "a,% * $"*" (,*"&c,) +"&"), * 0 $", 1,*, O"0,*, +"#,", 0. [": (Kulišić 1939, s. 48–53).

7  W&. +a"," ,"0"e) '&, y"&+&O *-a",,0 &"'*0 O"&"*" ( +' *-, *

“"e," (XII *.). W), 0( [" +a",^, &-O0 &"'*%0 ,'Oc O&()" *-a",," O"&"* — )&0,% O(+.

8  Y&-0(^ 1&"c v0 ^[,*-,0 *O""c*0 ,'O0 * &-#,' *&,' # Y"&" {"*&, (*") &O Pc&,%' 1"&"#' #*", O&"*,"&( 1*"), )O"

(10,"- 0", O1&0"$"c, — (" ",) &"', 1O &%0 -+% 0c {"*&,- (0.: W* 1970, . 252–254).

9  W v +",,c^ 0P) "a,% "&+" "O*" *-#%*^ 1&( ,#%*c ($",* (O&0 &"'*%' 1&(c"* * & "&+ s".

(4)

"a,( 1& )&#", «leszczyna chroni od pioruna» (Karwicka 1979, s. 202); $"*"

[" 0) $(***c "+- * +"#1,, 1&-*sc * *&"0- )&#% 1O "a,(

( , «)O" &(c &"s, (O 0,- ," 11O"», YX), #,(* # 1- *"

"a,% 1&&"1* ' s1" («Y('( "s$%,( ( s1( (s%^c, + )&0 ," (+ », YX), 1c(, $c, * v0 ($" Oc-* ," 0[" 1&-c- 1O s-1( 1&""O(^a") ") )&0 (&j,*’ 1911, . 197). &"'*(^ 1(, 10ac^ & $"*"( ($c ),c #0"^ [+%, "&+% ,#%*

!: "" O"&[ * O0", 1c( , *O ^+" #, * 0 $" &#),- )&O*%" ($ (Kulišić 1939, s. 51–52)10.

a- +- 0"$",,c "a,% * &-O( O&()' O"&"*c"*, +"#(*,,

&"+*a v)$") +,*,-, * $"*" &) * Pc&"

1c#*c v1#O% ,*#*", '&, &. W** "a,%

*Oc "+- )&0% 0, +‚-,- "0, $ "a,( -+% +& 1O ,) (( r&( * *&"0- ") *‚"#O * "&(0 (1.), $ "a, 1

!)&Oe( , 1( * o)1" (+"., 1.), $ Oc-* #+% (10-,(c "a,(, )O 1& !)0 ((&.), 0,. O&.

"0 ," 0","" ",- *-#c ",) &"' )&00 "O* +‚-,0 c 1#O,0 0*0. W&"" "c 0% 1&"O1[c, $ , &[" )(+,,%"

0P1v$"" #,0"&, (#%*" , 1&$,c &"s, 0P(

)&0*"&[e" (Y"&(,", c"  O&.) "0 0%0 — *"&',"0( 0&(. p ,0 ["-, ", &"', *O-a "+- ,"+",% ),c, +% #^$" * "+"

") $$(. YO*"&[O","0 v0( 0[" ([c &"O" 1c"

*O""c*, )-a"", $ * $"*", &% ,"" + ( "a,%, ,"

+c" )&0 (piorun), "a, -+% ma swój ogień [0"" * ),c]

[Kolbuszowski 1896, s. 159]. ]^+1%, , $ * *$, W"&+ * $"

O"&"*c"*, * &%" ," +c" )&0, (10,^- +%$, — 100 " — c O*: «#1» (*"&-,, &c,% +‚"), [" O(+ (?), 0"^a ( «O"&"* )&0*"&[e» (&.: "$"*’ 1993, . 263).

oc, *1&$"0, "a" O, &() 1*"&, * &0 0[, (0&"c +"#(*,(^ 1&"c 0"[O( "a, )&00. N 0P) *$,%'

#1O,%' *-, O$, s&" &1&&,"," 1($ 1&"O*","

0, $ ,&-O( 11&,0, e*"(a0 * (1c(^ ,$c, $(O*&,%0

**0 +O" *" ",) &"', e*"(a- [" O, &# * )O(: ,

!)*"a",", * W&, $"*"&) (P&* 1897, . 128) , p(1(

(Olejník 1966, s. 204). Y +"&(0 1*"&c-0, " &*c (^ *"( O (O, (O , *"O", 0[, , O (€^+i 1927, . 106). Y00 O*, ), $"s0 *O""c*0, O,", 1+") &"'*) O"&"*, &%

&"# , 0O0 0"-e" ,#* 0","0 O,) # &"' *'**-&"

(p1&, b"c'& !#&), 0[" &&%c *O,% $, (Houška 1854, s. 533)11. #*,,%" ** $(O*&, &"'* *" 1+([O^ *O"c

* ," ,) 0,, )&0*) (O& ,#%*"0 )&0* &"%

(+""0,), 1c( *" , +O^ O,0 "0 [" «O&0»: &%*c #"0^, 1O#"0,%" ^$ O%. ]"a, 1+, *" )&#( 1c(, 1c(

10  [" ( &(0%,.

11  [" ( ,"0e"*.

(5)

* ,"&0 0%" 0 -*-"- «)&#», $,"" — O"&[ * "+" (+,e^

,"+",) ),-12.

W1&$,c^ "a,% )&0 0[, +‚-,c *"&( * , $ , 1&),-" #0" ,%' ',$"' (a"*, 1&*-a' «*%s0 0».

!)&%, ,1&0"&, 1), $ « "* 1&‚$ #0- (0& +-)» (Y"&*

1974, . 397). N 1$"0( 1&(c-0 # "a,% #),- #0" 1 0& ,

!)*"a"," #)*- # O&"*",% &"' 1' O- *$& 1(' (Y1*

1994, . 202). x" _["&O1 $, $ &"'*%0 1&(0 ")$" *") (+c

#0"^, 1v0( O", &'[*- +0 1 &*", , + 1( # "a,%, 1)-, $ , #a ' ((; 0 [" ,& ((s",," #0"" 0" *"0 c-0 ",) &"' ("$"*’ 1993, . 266). w $"'* 1&(0 # "a,% '#-"*

+ 1 ",0 O0 '#-*",,%' 1&", #),-- (O 0%s": «Jděte myši ven z tohoto domu ke myším, a nechod’te sem více zase...» (Český lid, 1894, r. 3, s. 525).

N0"" "0, 0% ([" (10,, 0P1v$" +&# "a,% *-#, , "0: "a, 0"" ,s"," +  0 " &   «0( *"(» *+a",

$ *1," ""*",,, " *10,c *-# "a,% (* 0 $"

v0)$") «"0» 1&&,*0 O0 1$ #1&"O"c,%0.

Y&0"&* 0( ,"0, , O$, &#,+&#,%. YO% ",) ( ["

)&"e)) &"' +% *") &O «',$" "O»: , *-, .". * 1"&O, )O

&"O [*%' ,"#&0 1&(** O(s 1&"O*, '#-"* +-#"c, &%1

&"' 1 1( O * ()% ()O" + O(s), "0 0%0 1&&0*- ' (*e., $"s., 1., *",., "&+., +). O&.). N1"O* 1 v0 &"'0 O"*(s- )O #0(["*" (Bartoš 1892, s. 18), 10ac^ &"'* &1#,* *&

(€&’ 1939, . 87), )O (Oc+" (_+&(O[, . 312), + (&[" .1. N0""

"0, 0)$"" O"*- &"'0 * *-$,% 1"&O (a"**

*&"$^a0- ,)O #1&"0 "c * v *&"0- &"' (yob! 1936, ‰. 11, . 89, b*). p 0[, 1&"O1[c, , +‚-,-"- "0, $ , *- &"'

#%*^- *0"a"0 O(s. N ,"" #,,) +&0 *,0," , ,"&%" P%, *",, 1O*"&[O^a" *#0[,c 1O+,) *,- (", &"' *0"a" O(s .O.). W&"O &(' #)O, *"a^a' 0%"

&#,%" 1"% 0P) "a,%, * $" 1&$' "c ": «" , ,, , O*"&", 1&"O," ?&», «b",c '$, -,- s(+», «>@$ * ([" — '* ,&(["» (b&P,* 1968, . 66). Y&"c 1O+,%0 #)O0 0[, (0&"c * &( ")",O" O" W0"&: y1Oc *" O(

&0c W0"&c &"'0, $+% , 11&*c. WO 1s" W0"&c^ * "

11& ,", $ , ," *"#" * 1( &"'. W0"&c O(&( *"# (O, )O O #,( O%&$( * &"'" %s0 1&- &"' (XP,c"* 1990, . 99).

]"a, s& 1c#*c * 10,c,%' +&-O', [" * &(', 0"^a' ,s"," 1'&,0. !," )"&% #)*- # "a,% «&+s», , &0 0"$ $"* )&s* *O%, &#,"",, 1 O00 * 10,c,0 +&-O" «#*‰" *O" 0&*0 # O(s"» ({1*’ 1958, . 272).

x" *$, W"&+, [" &(0%,%, [) # "a,% 10,c,%" &%

12 W O&() &,%, 1+,c "a,% &%*c O% e&("- 1&*"O",,%0 *%s" O,,%0 ," «O"&"*" 1#,,-», [" +s&,%0 &1(0 ,&O,%' ,[,%' ^["* &",-' [*,%' ($ *-#,,%' O&() O&()0), +O^a' 0P$" 1+,c^ 1&,c * ,"*"O0", &&%*c ,% .1.

(6)

, !)*"a",", * W&, $"*"&) O&()" O, ("$"*’ 1978, . 465). ps(+%, 1*"a- O,"c$, 0"&, ($*s"- * "", +'O O0 1,

*%&"#,, # "a,% (Fischer 1921, s. 151). N 1c' &', -,+(Oc, #O(0*

,"O+&" , O&()) $"*", O" # "a,% 1( O, )&+ 1& +[s' 1'&,' +& "" * 0)(, * &"#(c" $") $"*", , &) ,*Oc 0 +&#0 1&$, O[", +% *&" (0"&"c (AKJ, N 7257). !&"a,"

$"*", &O^a v1"1, $+% *%"$c-, O[", +% 1[c ,

$c'-+ 1'&,' * )&+ &"'*(^ 1(, 1 O," &*,(^ ") &( (YX).

Y&$,c ",) &"' + 1 (&,,"), 0"&, 1&"[*"- * 1"eP$"0 &(", #*",0 +)&0 "&+0. Y&

&[O", * '#-*" -),", (["&"+", .1.) *" O0s," &"0c 0[, +%&"" 1O,-c ") #"0, 1"&*%, *#-*s ") , &(, 1&#,: «Y(

"*(, (#0 O&",*(» (bj*’ 1907, . 162). "0 0%0 c $ &O*s""- [*," P#$" &%* ',$" P"&% [" 0[, +%&""

*c "" ( &!) ,$c & &"1,(c (" %&!), &. 1&"O*",- O&"," (#") O"&"*" #O&*c- &"1. [" P&0( s&

1c#*c * 0)$"' 1&', *"&s"0%' * ($", " &"+", 1 0- 1&$,0 O) ," ,$, 'Oc: &"+", +, *&() O0 , '"+, 1" , 1O#** ") "+", *&($ "0( #*% 1&( *0:

«!e "*, (#0 O&",*» (_"+"*’ 1907, . 180) «{‚&) "*", #0 O&"*,*» (W-,* 1970, . 153). " [" * («_&[’ O&",*(, 1( "*(») O&"* +c,0(, ["- "0( 1&"" 1&"O"c «1,%», +# 0"&

1"&O *%#O&*"c (!(s"’ 1911, . 586).

]^+1%, 1&"c^ 1,,0( 01"( 1&"O*", 0)(

([c *"&*,-, &%" ( ^[,%' *-, ,-- O"&"*( ,#. )&"e)

&"' (Juglans Regia, "&+ ?, +). &?), *") &O «(c(&,) ,)» "a,%.

N"&*,-, ^a"- +' O"&"*c"*, ,0 ["-, * #*",0 0%"

&O*",,% O&() O&()( , *#0[,, 1O*"&)c *#0*-,^. w "&+*, 0"O,e"* +)& )&"e &"' 0*#&(" ',$"" % 0& 1&"O*.

Y*"0", #*", 1*"&c" 0, $ $"*", 1O*s )&"e &"', (0&"

)O, )O O"&"* &*,-"- 1 a," s"" v) $"*", ") "

)O , ,"0 1-*-- 1"&*%" 1O% (y&0* 1992, . 35; {1*’ 1949, . 200).

0"0, $ 'O,%" 1*"&c- "c ( *$,%' *-, (" O"&"*, 1[",,"

$"*"0, 1"&"&" "), $"*" (0&", W"&[1( i 1930, . 29 O&.), , #O"c v 1*"&c- $a" ,-- ," &"'(, O(+(. W*-#c 0&0 1&"O* #0", * 11(-&,%' +)&' 0"O,' +%$-', 1&(&$",,%' N#,"",^

_('*0 1&#O,0, )O, ), 1*"&c-0, O(s (0"&s', *&"0",, 1&"+%*^a" , #"0", *#*&ac +&, , «» *". Y &Oe * v O,

^O 1&*-c * e"&*c, )O", &"* 1 1( &"'*%" *"*, 1&",-

", 1&(s*c * #*(0, -+% 'O-a0 *". W$c, $ 0 1+0 0[, (*O"c (%sc 0"&*%'. &"'*%0 *"0 [" ( 0)%, #O*- ",c O- O(s. N" &"' ([ *"+&#,%0 «00» 0"[O(

«v0» «"0» *"0, 1("0, 1 &0( O(s 1&'O * «v» 0& ('O +&, (W+w, 1900, ,. 16-17, $. 2, . 33). o +% , # O0$Oe"* ," 1&s"

* v O",c * e"&*c ," *#[ +% , 1 &"'*%" *", O(s ," 0) +%

*"&,(c- +&, c +% #1"&%0 , «v0» *"" (y&0* 1992, . 35).

(7)

Y&(*" * 0P) ",) &"' ,"&%', , 1"&*% *#)-O, ,"

)(^a'- O&() O&()0 0** (-*,- *-#c "a,% *"&',0, ,[,0 0&0) 1O*"&[O"- "a" O,0 ,"+"#%,"&",%0 P0. "0&- , , $

"a, -*-"- (,*"&c,%0 +"&")0 )&0, * ,"" 0( ," +c" )&0, 1O%

"a,% (-#*0% O- (O&* )&0. N *"' *-,' &Oe-' #*",% 1*"&c- 0, $ )&# ()&0) * O,( # ",' ,$" 1& &"'. , $"&,"^, $"&**"^, $a" )&^ #,(&. z ($"- +%$, * ,$c ,,(," c, , p(1(, * ,$c ,,(," O,- *. Y"& Y*, ( *$,%' *-, — +%$, * ,#%*"0(^

«&-+,*(^» ,$c (",^^ ,$c c, )&#), $ 1&'O-a(^- + , p(1(, + , ,(, w1",- !)&Oe%. W), 1"0 1*"&c-0, )&0 0,- [)^ &"' e*" , ,'13, &.: «b)", 0)" ,$c^, , )*&-,

&+,* ,$c. , * W1*( [w1", 1] +%*". b, [0,-] 1+

&"'. &"' 11, O"^- $"&,%"»; «t )&0 )&"0, ($ ,'O &s,- - — &+,*- ,$c. t ,&*"sc &"'*, O 1(%' +), $"&,%" * "&"O,", )*&-: „b, ‚"“» (YX, y0"c- +.). W), (&,0 1*"&c-0,

",%" &"' '&s 1O,- c * 0 )O(, * &0 O c, O,- ,"

+% c,%' 0,, ,$" , +%*^ 1(%0 $"&,%0 * "&"O," (Kopernicki 1887, s. 206). !,e% * c, O",c "&")c O[" 1&#,c * =&-,

#0",-- ") , v*P"0$"" , ,$" &"' +% 1$"&**" ({1*’ 1949, . 141).

0"0, O,, $ *"&*,-, ,)$,%" v0, * &#,%' +-' W*

*-#%*c ," c ",%0 &"'0, , [" )&"e0, &0" ) — 0,["*0 O&()' &", #*%' (c(& * 1"&O ' e*"",-. N 0 ["

Y"c" )&0 0, * &-+,*(^ ,$c [) ," c &"', , [" e*"

, )&"$'", &P"", ^*", c,": « ,$c, +*e [0,-] ", O[O^

,"0... +*e +) 1&$ &+. WO 1&-, - e*"", 1*" e*". !(O"

1' (&[. t [ e*"", 1*" e*", - , e*"", 0 "0-, +(O"» (YX, !&"- +.).

0 +&#0, 0% (+"Oc * (a"**, ( *-, &#* "0%

1*"& 0, $ * O,( # ",' ,$" 0,- )&0 ,,- (&, e*"(a0

&",-0, [)^ ' e*" "0 0%0 1&- +(O(a" 1O%. w *$,%' *-, v 1*"&c- *-#,% &-+,* (1c ,$0, . ". *&"0","0 +",, c,) &#)( ,"$ %14. 10,0, $ c, O",c, * ,(, &) 0,- [)" &"', [" $"- O,"0, )O ,"$- *%'O ,&([(, c--1&& 1*^O( 1&""O(" "" (0.: bs, 1982). p&0" ), ,0 ["- ,"($,%0, $ 1&""O*,-0 )&0*"&[e 1O*"&)^- &",- 0",, * 1"&O ' e*"",-. ‹*""," &#,) &O O' (c(&,%' &", *")O

$c *&"0","0 1,%0 (&. ($ +(&*,- * !&: e*"(a' )(&e' )*&-, $ , ., [" — $ , &.), ,"+)1&-,%0 O-

^+) 1&"O1&--, *&"0","0, )O #0", *#&("- ,"$- (&.

"&+" 1*"&c" 0, $ * *&"0- e*"",- +(#,% $ *O- Oc-*), *&"0","0, O , #"0" 1-*-^- O(s (0"&s' (&. 01" 1*"& &(', +^a' , #"0" * *&"0- e*"",- [15). ]^+1%,, $ ",O&,% 1"&O,

13 Y&"O*&"c,(^ 1(+e^ 1 "0" 0.: !O,* 1983.

14  &-+,* ,$ 0. 1"ec,: X)1,, 1&* 1989.

15 + v0 0. 1O&+,"": N,)&O* 1995.

(8)

)O * ,*,0 1&'O- *" 1%*"0%" #O"c +%-, 1"O*"c,

*-#%*"- &"0- +%-0: e*"","0 &",, &#)(0 ,"$ )&#0.

x0&a,", " "0 ($c c,- )&#, ^O )*&: «11&c ,*"&," e*""» (YX); , h*",a," $, $ * (1c(^ ,$c, )O e*""

11&,, «*"Oc0% "[ * 11&» (YX), , "*"&-*" h 1"&O p(1% O Y"&* O,- ,#%*- !&@& (N- Pc&, . 113).

b[, 1&"O1[c, $ *-," 1*"&c- ",%' &"'', [[",,%' 0," )&00 * O,( # ",' ,$", 1&"O*-^ + O, # *&,*

^[" 1&""O*, ,"$ % ($"&, ',$") (a"* .O.) ,"

*%s" , *1a",, * )&0" 0,-' &(O(^a" 0. ‹*"%

1O% ",) &"' ,*-- , *&"0- 1&+"[a"0 O"0,$") ',$") (a"* , 1&[- "), )&0 O,*&"0",, ,, *&"O 00 1O0 (,10,0 * v *-# '&c*" 1*"&c" 0, $ &( 1&"+%*^

, #"0" ,$ e*"",- [ O ) 00",, & "& &!/ ,

"",, 1995, . 182). N"&-,, 0",, +-"c*, $ ",%" &"', O&()" 1O%, e*"% &",-, 0)( *0"ac * "+" ',$"" O"0,$""

(a"*, +(* ' *-a"," * e"&*, 1&'O-a""- * h * Ycs,

$ 010$,, &# , w1"," !)&Oe% (15/28.VIII), O",c, ,#%*"0%

* h T&?!/ ,. N v O",c 1&'O *-a"," &*, e*"* &", (&. 1c" ,#*," 1&#O, — Dzień Matki Boski Zielnej), * ,(, ") ($c

«&-+,*%" ,$» c, )&#, )O -+% e*" 11&,, "a,

&-+,. ‹"&*," *-a"," )&0* (O& #),- O"0, (',$""

(a"*) # 1O* "a,% O" ' 1&)O,%0 O- (1&"+",- * 1a( (*

0,)' 0"' O w1",- !)&Oe% "c &"' #1&"ac).

N#*&a-c 0P) "a,%, "O(" 1&#,c, $ "" ',$"" *-#

," $"&1%*^- 1&$,c^ ^$"c, + 0"& O"0,$"0(

,$(. w +)&, [" ( &(0%, "*"&-*$, W"&+ +%* 1*"&c" 0,

$ " — «&‚,e , #0"», «(0 , #0"», «#0j (0» (Y"&* 1974, . 383; "$"*’ 1993, . 266). ,)O 0",, v0 1*"&c"0 +‚-,- 1&1"$"" ** "a,% "" 1+,c *&ac #0"; ") [" 0[,

*-#c ^["0 1&[", 1O* "a,% )&00. N1& "0,$"'

*-#-' 1 «"a, — 0,-» «"a, — #0"-» * ,"" 0P) #0"

1O&+,"" &0&", b. !",*-W‚+* (1987).

r,$"" *-# "a,% ,'O- "a" O,( 1&"c *

*$,*-,0 Pc&". O"c 1($ s&" &1&&,"," O"- 0O"[,- )& «ta"&», 0"^a- $"* *%&[",,(^ ^+*,-+&$,(^

0*(, #*",, 1&(a(^ * e"0 ',$"0 (a"*0 (*10,0

"^a") 0"- — ,*,) 0P$") ^+*, *-,) Pc&). )&

* "O(^a"0. N "&"O," &() O )& (1&",c 0c$) — «ts$(&»,

«p$"&», «ts», *&() ,") O"*(s ( O"*$) *O- '&*O 1& v0 1^

1",^ ts(&", O-a"0 * &"'*0 (", )&%#(a"0 &"' ["^a"0 1($c

"+" [",(: «W-O#iec, -O#iec ts$(&, -&O &)O(, ts$(& &i' $%ec, [,iei- '$ec...» (V"&,- - 1919, . 12), «W%O%, %O%, -s$(&", &i'*% *,(, b + O*(! t ," 0"s, — *& *0&"sc, #*& 1 &,( '*"0 ( -0(, — 0 1&1O"sc!» (y&,$", 1899, . 102). Y #*"&s", 1",- «ta"&» **"

0", +&"- O, # O"*$", #&%*" "" 10 &([- ,", 1"

(9)

$") O"*$ 1e"("0 O" "0( * *", (1 $-,+(Oc O&()") (+

)&" 0. 1O&+,"": !"&,s0 1990). 0"0, $ * *"' #*",%' ,0 )&' 0"0 +,- «ta"&» -*-"- 0",, &"'*% (.

z&$"" ,,e ",) &"', +,&([*"0%" * v )&"

(^+*"+c,% #0" * &"'*0 (", ,e% 1e"(-0, *%+& [",%), #c

*"c0 1&O(*,%0 , *-, 1$*"16. Y&*"O"0 ,+"" *%&#"c,%"

1&0"&%. N (&, *Oc+" +% #*", +&-O*" 1"$",c" i-i ‘&"s’,

&" ,)O 1O, 0O%0 1" +&$, ,$ (_,i* 1925).

Y1(-&,% * &(0 Pc&" 0* %&. &?!, 1&*, *O""c**

"(c,-+&$,%' ,0"&",-' O&"-, &. * 1",", 1,-"0 , 1O"':

«V 1&*-... [",', ( O"*(s" &"'* $"*"&. b," &"s* $",c '$"-,

 ,") O ," '$"-. t &"s- 1&0(, 1&0(,  ,") #0([ ,"O(, ,"O(» (&(O%

p&0) +a"*, . 35), &. [" 1&( ()ac- &"'0 , 0O"[,%' 1O"'. W*-#c ",) &"' ^+*, "0 ,1&-0(^ *%&[", ( &(0 (*O0&0) #1&"" &(+c (% &"s, 10(, $ v) -+% «1&,"

O"* ," +(O( ^+c, ++% 0([*» (* 1914, . 163). N (&,' 1",-'

$ P)(&&(" «&"'*- &$0» &*e"-'#-: - &$0

*1&,0"- 0" *""c-, )(-, *,"+&$, ^+* (0.: y*e 1878, . 82). oa" +"" &*",,% 0% 0"^ &(" #)O + &"s,", 1%*^a" &"'*% ( * "&0,' [",) ", +&," &"'* — * 0"P&" (: «y, 0",-, 0 0",-, 1"# , 0",-: , 0," "c 0',, * 0'," )O, * )O O»; «W O"&"* 0',, * 0',0- )O, * )O0- O, 1& v( c ( , "c ,c» (b&P,* 1968, . 66)17. ,"e, &"' *" "a,% ,s s&" 1&0","," ^+*, 0). p 1&0"&(, ( ^[,%' *-,, " O"*(s '" 1&c 1&,-, , O[, +%

&*c "&c ",) &"' &[O% (O&c 0 1&,- 1 1,", 1" $") , ([" ," 0) +% 0&"c , , ) O&()) (Vj,*’ 1985, . 283).

z&$"- 0* &"s, $ +‚-,-"- (1O+","0 &"'

#"&,( "0", ( $"0 0% (10, *,$"), [" 1&,O"[,c^ &"s, 1O*%0 O"&"*c-0, &. s& #*",% +,0 *-,0 +%$ %1c 0O[",* &"'0 1O+, 0(, ( *$,%' *-, ' %1^ #"&,0.

b% &0&" O"c,%", , ,s *#)-O, ,*,%" 1"% 0P)

",) &"', 1** ' $ 1)$" +#0 "0(

0P1v$"0 +&#0 (1&"[O" *") — )&"e0 &"'0). N )" 0% 0["0 ,&*c ,"0,",,% 1&"#0 O"c,%' 1"* 0P) ",) )&"e) &"'. z 1&"#0 ,s" *%&["," * ' P', *-#c +' O"&"*c"* +c^ ',$"), +a O- ,' 0* «1&""O*,- O"0, ',$") (a"*, 1&-$(a")- * &"'"», 1c#*," 1O*

) O&()) O"&"* * $"*" «1a O- O(s 1&"O*» , *-, [" * 0,

$ + O"&"* ("a, )&"e &"') +,&([*^ $ 1&,*",- +&#0 ,*,), 1"&*), O"&"* *-,) 0P1v$") O",O&&- — O(+0 ("a, 1"" ,s", «O"&"* — )&0», «O"&"* — (c*% +‚"», )&"e &"' 1#e «O"&"* — $"*"»).

16 N1&$"0, ," c , *-,. N "&(&" (*" &"O,"*"* o*&1% &"'

*1&,0c #, )&"'*,, 0 &"'*% ( &0&*- v&$" 0*.

17  + v&$"' ,,e-' "a,% * *-,' #)O' 0. 1"ec,: W0’ 1996.

(10)

0"$",,- ,0 1&*&"$*c +&# ",) &"', 0",,: ") 1&$,c *"&',"0(, * ,[,"0( 0&( O,*&"0",, — ") ,0"-,

" &0&*c O"c,%" 1"% 0P) "a,% *#c 1&#0(

,")&c,) +&# 0&*) O"&"*, "O,-^a") *" & (&*,- 0&

*-#,,) * &*, "1", [#,c^, 0"&c^. W1"eP 0P1v$") +&# ",) &"' &# , *-1"&*%', * 1$ 1-&- ,0 1&*1*", O"c,%' 1"* +&# (&. v1e," *%&[","

v 0+*",, * &( #)O" ",0 &"'": «Ns( !/, 1O^ ", ,&([ @, *,(& %», b&P,* 1968, . 66), , *-*&%' — * ,$

&#* "0% "0,$"' 0*$"' *-#" "a,% )&0-0,, 0, #0", #0" "a,% * ,"" ' 0"O*,%' P(,e, P$"

,0^a' *O0(^ «O&",c» +&# ",) &"'.

Y&,-%" &a",-

X)1, 1995 — . G. G. &"s,, "a, // W*-,- 0P)-.

z,e1"O$" *&c. b., 1995.

X)1, 1996 — . G. G. W0* O"&"*c"* * &Oe,, (c(&" *-,:

, (1% "0,) 1,-) // pO* *",' ((&. !")&O, 1996, +&.1.

X)1,, 1&* 1989 — . G. G, G. K. !. N&+c,- (&-+,*-) ,$c * -#%" 1*"&c-' *$,%' *-, // W*-, +, Pc&. b., 1989.

XP,c"* 1990 — G. . GS@&!. &O,%" &(" ")",O%. *+&, 1990.

!O,* 1983 — J. %!. «&"'*- 0,» (p ,"&1&"e 1*"&,

*-#,,%' &"'0 0,") // Y"c" v,)","# *-,. b., 1983.

!",*-W‚+* 1987 — >. &!-,#!. 0- — " — #0" // !‚)&

P&, 1987, № 4.

!"&,s0 1990 — . G. &- . W"O% &'$"' &(* (c* * &(' 0O"[,%' )&' «ta"&» «",c» (1% &",&(e) // {c&

v,)&P-. ]., 1990.

!(s"’ 1911 — . >. -&D. &O, 0"Oe, W&+ " ( ]"*$( // Wo+, 1911,

‰. 17.

N,)&O* 1995 — K. . L%!. ‹*"$," 0- &(: *-," 1*"&c- e*"", &", // z,-#%*- v,(c(&,- &- ,&O*

N$, o*&1%. b., 1995.

N- Pc& — N- Pc&. &O,% ",O&c. p"c,$, 1995.

y"&)"* 1983 — . M&&!. !‚)& ,&O, 0)-. WP-, 1983.

y*e 1878 — R. J. M! . &O,%" 1", ye w)& h(.

b., 1878, $. 3.

y&0* 1992 — M. M !. &"'‚ * &Oe,, ,&O, ((& //

!‚)& ",)&P-, 1992, № 4.

y&,$", 1899 — . F. M$&. z,)&P$"" 0"&%, +&,,%" * V"&,)* "O,' ," )(+"&,-'. V"&,)*, 1899. N%1. 3.

_,i*c 1925 — (. ,. Fi!@. &O,i +&-O*i 1$* «)&isi» // 1 o,)&Pi$,) *&* i0. €"*$",, 1925, ,. 1.

(11)

_"+"*’ 1907 — F. F&&=!D. +$j &1) ,&O , p*( Y( // Wo+, 1907, ‰. 7.

* 1914 — M. I. Q!. N"&*,-, +&-O% +%$ *"&*

NO0& )(+"&, // z,)&P$"" +#&",", 1914, № 3/4.

"",, 1995 — F.I. Q&&. $"& &( 0P). b., 1995.

"$"*’ 1978 — ,. Q&$&!D. &O, *"&*‰ // yob!, 1978, ‰. 42.

"$"*’ 1993 — ,. Q&$&!D. N"&*‰ &Oej" ,*,s* 1&+,' ,"

_‰") _(,* // yob!, 1993, ‰. 57.

p’ 1984 — A. ID. yOs‰ +$j ( *([$0, 1["s0

j"&$0 &j( // yob!, 1984, ‰. 48.

bs, 1982 — . ,. >-. c, O",c c--1&& * ,&O,%' 1&"O*",-' Pc&" *$,%' *-, // +&-O% +&-O*%

Pc&. b., 1982.

b&,* 1984 — F. >!. #+&, 1&#*"O",- * O* 0. WP-, 1984, . 2.

bj*’ 1907 — ,. >. >j!D. +$j &1) ,&O # ]"*$ "0,› //

Wo+, 1907, ‰. 7.

b&P,* 1968 — )O / #O. 1O). N. N. b&P,*. ]., 1968.

P&* 1897 — .R. S!. Y&,&O,%" 1&0"% 1*"&c-, ("*"&,%" +&-O% +%$, ")",O&,%" #,- e' 0"'. N"+, 1897.

YX — Y" &'* ,( *-,*"O",- +, hX.

Y"&* 1974 — A. A&!. ]"$"+," ** , " * ,&O," 1*"&- //

#*"- , ",)&P- ,( 0(#", 1974, ,. 16.

Y1* 1994 — (. A!. ]" // !‚)& 0)-. o,e1"O$", &"$,.

WP-, 1994.

Y"+,- 1989 — G. G. A&.. W* 0P. b., 1989.

W"&[1( i 1930 — G. ,&'ƒi. Y&%0'i i #++,% +"&( -1-s( . b",, 1930.

W0’ 1996 — . , D. o&" ,ej" P,0 ( ,&O,0 #),"0 / / pO* *",' ((&. !")&O, 1996, +&. 1.

W* 1970 — L. I. ,!. h-#," *&,% # Y"&" {"*&, //

N1&% "&(&% 0"O "" 1&"1O*,-. h-#,c, 1970.

W-,* 1970 — ,. ,.!. be"*. WP-, 1970.

&j,*’ 1911 — ,. j!D. y*, &1 [&*", +$j. !")&O, 1911.

&(O% p&0) +a"* — &(O% p&0) ,($,) +a"* 1

#($",^ 0",) &-. p&0, 1923, *%1. 29.

{1*’ 1949 — >. J!D. x* +$j ,&O, ( N$j ,'j //

Wo+, 1949, ‰. 61.

{1*’ 1958 — !," r"&" / h"O. b. {1*’. * WO, 1958.

Vj,*’ 1985 — L. Uj!D. h"$, &1' ,&O,' *"&*‰ +0.

!")&O, 1985.

Vj,*’ 1994 — L. Uj!D. h")j ( O&*" + // W& &1

&")j 0)j. !")&O, 1994.

V&,- - 1919 — K. U.ƒ.. _#-ei,%- )(c,i. Nic,, 1919.

V* 1967 — I. L. U!. h(" ,&O,%" ec,-(1$"" ")",O% XVII–

XIX **. b., 1967.

€&’ 1939 — >. VD. x* +$j «1,,e» 1O {&(s0 y&0 //

(12)

In dem Artikel werden die Hauptaspekte der Mythologie der Wahlnuss (Corylus avellana) im Vergleich zu den ihr ähnlichen mythopoetisch wichtigen Pflanzen sowie im allgemeinen Kontext des slawischen ethnodendrologischen Systems analysiert. Zu betonen ist, daß die Grenzposition der Wahlnuss in diesem System und gleichzeitig ihre Zugehörigkeit zu den “wildwachsenden” Pflanzen, ihre bestimmten Kultfunktionen, die Verbindung mit dem Donner und mit der oberen Welt einerseits und mit dem chtonischen Element andererseits für die Symbolik dieses Baumes eine prinzipielle Bedeutung hat.

Die Mythologie der Bäume in der traditionellen Kultur der Slawen:

Corylus avellana

Tatjana A. Agapkina Wo+, 1939, ‰. 54.

€^+i 1927 — G. Vi. bv&’-% O *%*( $v,c,- Pc&( i 0*%

Nie"+s$%,%. b",, 1927.

AKJ — Archiwum Katedry Etnografii Słowian Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków.

Bartoš 1892 — Fr. Bartoš. Moravskyľ lid. Telč 1892.

Cisek 1889 — M. Cisek. Materyjały etíograficzne z miasteczka Żołyni w pow. Przemyskim / / Zbiór wiadomości do antropologii krajowej. Kraków, 1889, t. 13.

Fischer 1921— A. Fischer. Zwyczaje pogrzebowe ludu polskiego. Lwów, 1921.

Houška 1854 — J. V. Houška. Sbírka národních pověr v Čechách // Časopis Musea Království Českého. Praha, 1854, sv. 4.

Karwicka 1979 — J. Karwicka. Kultura ludowa ziemi Dobrzyńskiej. Warszawa etc., 1979.

Kolbuszowski 1896 — E. Kolbuszowski. Materyały do medycyny i wierzeń ludowych // Lud, 1896, N 2, z. 2.

Kulišić 1939 — Š. Kulišić. Verovanja o leskovini u Bosanskoj Krajini // h#*, !‰

](, 1939, ‰. 5.

Kuret 1970 — N. Kuret. Praznično leto Slovencev. Celje, 1970, d. 4.

Olejník 1966 — Olejník J. Liečivost’ a magická moc niektorých krov a stromov v poverových predstavách l’udu v oblasti Vysokich Tatier // Sborník prác o tatranskom národnom parku. Bratislava, 1966, N 9.

Rožić1908 — V. Rožić Prigorje. Narodni život i običaji // ZNŽO, 1908, knj. 13, N 1.

Schnaider 1899 — J. Schnaider. Z kraju Huculów // Lud, 1899, t. 5.

Reference

POVEZANI DOKUMENTI

Terminologisch wurde das Kapitel Die Vokale der nicht starktonigen Silben zu Die Vokale der Nebensilben (§ 54) und Die Vokale der Vorsilben zu Die Vokale der Präfixe (§ 70)

Die Einheitlichkeit ist durch die Distanz zu allem Vorausgegangenem, der Sinfonik, der Klavierwerke (Sonate, Bagatelle, Variation), der Missa solemnis dokumentiert,

Die Entscheidung, dass die Vorstellungswirklichkeit die Nähe-zu- Gleichzeitigkeit beider ist – der Vorstellung selbst und eines auf sie irreduziblen Außen der

Eine solche Sachlage bedeutet, dass man die Rekon- struktion von Kants praktischer Philosophie – als Versuch, die Schwächen in der Armatur der Kritik der praktischen Vernunft

Betrachtet man zum Vergleich die übrigen Ciaconen Pachelbels oder Ostinatokompositionen anderer deutscher Komponisten der Zeit, wird die strukturelle Ähnlichkeit der Ciacona in d

Alter, läßt sich eine alte Erdgöttin ausmachen, die Beziehungen zum heidnischen Fruchtbarkeitskult und zu den Totenriten aufwies. Ihr Name ist in der phraseologischen Bezeichnung

Im Artikel werden einige Überlegungen zur Geschichte der slawischen Mythologie als philologischer Disziplin (vom Hyperkritizismus Brückners bis heute), zu den Lakunen, die es in

Die neuerliche Grundllng des &#34;Klub Siovenija &#34; resul(ie rte aus clef Vefeinigllng von liber Jlen unci soziald emokr:ltischen politischen Ideen unter den amerikJni-