• Rezultati Niso Bili Najdeni

View of Duhi, vseljajuščiesja v čeloveka<br>Die Geister, die in Menschen eindringen</br>

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "View of Duhi, vseljajuščiesja v čeloveka<br>Die Geister, die in Menschen eindringen</br>"

Copied!
10
0
0

Celotno besedilo

(1)

STUDIA MYTHOLOGICA SLAVICAI•1998, 1 3 1-1 4 0 The article deals with a folk tradition about an evil ghost, usually in the form of an insect,

possessing a human. It is believed that these notions are linked with phrases like: “flies in one’s head”, “flies in one’s nose”, etc.

O, # 1&$, O"0,)#e +%$,%' ^O", 1 ,&O,%0 1&"O*",-0, -*-"- *""," * $"*" #) O(', $"&, +". z 0) 1&'Oc + )- $"*", + 1&* ") *. 1&0"&, $"*"

#^$ O"( ,"$ * e"-' 1&+&"",- +)* + 0)$" %. " 1"&"s"Os" 1O 1&*"c* #%' O('* ^O (O(,%,

*"Oc0% O&()" "*&), ,*c, $c, 1(O"0,$"0 (a"*0. ' O**",,- 1&&O (1($"*" - 1(O"0,) 1&"O"-c ,$"0 * $"*"" O*(' O(s: +%$, $"*"$" *"*s"- O"0,$"

O(s, 1+, 1 ,$0 1Oc " O*"O(s,, $+% * *O" +&,- (,"0), [*,)) *&"Oc O,"c$,0.

_&()(^ ")&^ O*"O(s,* +&#(^ ^O (+",*%", O"&[0%", (s, ,e%, ^&O*%"), &%" #%*^- ["&*0 *#O"*- ,"$ %, 1c( * ,' +"# ' *"O0 )- *"-"- *&"O,,%

O(', *%#%*- "0 0%0 +"#,",,%" -,-, (0*",,%" &&*, , *0""

"0 1&&$"", ,"&%" O&()" *"&'‚""*",,%" 1+,. Y +"&(0 *"&*,-0, " $"& 1"-^- * $"*"" 1&* ") *, 1c#% $, "0( ) , , ," (“&%e O $& [O," ,"

0"”), – ,+&, $"& 0($" ") +-0, +&" &#(0, " , &% (b!, .88). "+%$," 1*"O"," +",*%', ' #)O$,-, +% ," 0 1&,O"[a-

&"$c, ,"1,-,%" *%& &e",*c &([^a0 +%" #,$0%"

1&&e,-, *O""c*(^a" 1&(* * $"*"" “," *") O('”, +",

&) ,O"[ #),c # 1&O*s").

O"- O"&[0 +"0 1&$, 0,)' #+"*,, 10"s"c*,

"&$"' -, ^O", 1 *O""c*0 v,)&P*, , 1$

(,*"&c,% '&"& * *"&*,-' +cs,* ,&O* 0& (v&, 1939, .352-364; p&,, 1900, .8-9).

1 This article was financially supported by RGNF (grant N 96-04-06034 “Mifologičeskie osnovy slavjanskoj narodnoj kul’tury”).

Q , R

K% . L%!

(2)

w *-, 1O+,%" *"&*,- #*",% * &"O,"*"*%' &")#,%'

$,', * ,&O, (c(&". O, # &"s' (10,, + v0 ,'O0 * 1c &(1 “x- *. te"” (rIV *.), * & 1*"*("- 0, $ ," 1&**"&,% 0([ #), # " +",* [",a,% O*('

*&"O,,%' O"0,* (Baranowski, 1981, s.242). N "*&1" [, "&(&"

XVI-XVII **. " v1#O% + #),, +"* # " $"*" +a0 0"0.

N1c O r1r *" 1c" ") 1%c O#c, $, ), Pec,%0 O)00 $") p", ,O"[ *"&c 0(, +(O * $"*" 0["

*"c- # O('. #O,,- * "&"O," XVIII *" “,($,-” v,e1"O- ",O#

!","O r0""*) *^$ 1"ec,% &#O" 1O ,#*,"0 “p (#,c ,, O"&[0) +"0”, -a # 24 1(,*: “$"*" * "$"," 30- O," ," 0[" "c #-,%”, “#%*"- 1&#,c ,"&%" 0*%”,

“, *-%" &"* 0& ,",*c^ ," O" *," "+- * '&0 +[”,

“&1 #(+0”, “1O&[" )0 [*,%'”, “#%*"- )*&c

&#)*&*" , ,&,,%' -#%', +(O($ +"#)&0,%0 1&0”, “ ,") 'O 'O," O(,*","”, “, (*"&[O", $ * ["(O" ( ,") $" ([, -a"&e [+” .1. (Chmielowski, 1754, s.217-218). ,$"c, 1#[" #O,,- ,) ",O# ]", Y"*) “b& ,)"* O"0,*” (1930 ).) *"&c"#

&0&* (e, )O $"*"0 -+% #*O"* +", 1&,s * ")

". N 1c 1&"" ([" ,%,"s,") "- ,s" &["," "O(^a P:

* -,*&" 1926 )O , e",&c,0 *#" N&s*% +% #O"&[, ," +(0,%

+&O-), ( &) +,&([ 1&*(, *%O,,(^ "0( ",O#0 ]*e) 1*",

*O""c*(^a(^ 0, $ v $"*" “, * "+" Oc-*” (Baranowski, 1981, s. 242-243).

Y*"&c- *"", #) O(' * $"*" 1&"O*-^ + +% ,"&"

O- #($",- ")& 0P$"' (a"*, &%" ," 0)( +%c '&"&#*,% 1 1"&,[", 0"^a' $" #&"1",,% # ,0 &() ,O*O(c,%' 1&#,*, – v &"" ,"" 0,["* + 1"&,- Pe&*,,%' 0"' O('* ,"-,) + 1&'[O",- "O,*",, O$, *%&#"c, P(,e" 1&,c * *,(&",, $"*", *%#%*-

"0 0%0 &#,) &O ,"O(). '- 1 1&#,( ,0,e , ,--

$"&0, +"0, *" [" -**",, +,&([*"- &-O +",,", 1#*-^a'

&0&*c )&(11( “*"-^a'-” O('* +(^ ")&^ ,"$ %.

p [", 1 ,&O,%0 1*"&c-0, 0 1+0 1&," * $"*"

" 1"O*- O- 1&O*s") v 0""? O,0 # ,+""

&1&&,",,%' 1+* *'[O",- +" * (&+( $"*" $c 1&)%*," ") "O 1c"0. W), s& #*",%0 1&"O*",-0, +"% 1&,^ * ,"1&%%" ,"+)*",,%" ,1 (s,c-, * *-#

$"0 1*"0",%0 ( *$,%' *-, +% &"+*," &"c & 1a( 1"&"O

"O, [" 1&&%*c (O% 1c"* *O &%s0, &-10 '- +% O*(0- ($,0, 1[",,%0 , *"O& “&"-,-&", $+% $"& ," *"#”.

1-c 1&)c ,"#&0(^ ,"$(^ (, ^O #+") 1c *O( # &($c- 1&-0 &0, &" & * *&"0- #"*%, $+% +" ," #$. 1&"ac "c , 'O( 1"&"(1- 1&) O0, * 1,$c *+a" "&")c "c, v “+"*" *&"0-, ," *#0[, )&Oc 1a( +"” (h_W, .48-49). Y v0 [" +&[",-0 "O* ,"1&"0",, &"c- * *&"0- &* )&0,

(3)

+ * *&"0- )&#% ,"+",%" % &^- 1&#c 0,-0 $"&", &%"

a( (+"[a, &%*-c * $"*"".

,s"," 0 ["&*0 *#O"*- #%' O('* +% $(**",,%0

"&1"*%0. Y *O""c*( W.N.b0*, )O * e"&* 1&'O- s(0,%"

1&1O (s"*, , e' 1&'[, 1-*-"- *%&["," "&O"$,) ($- &O,-: “z 0-)" "&O"$," ,s"," (s0 1- , 0 1&"O1[",, $ ," 0 $"*", 1&s"Os * '&0 10c-, ,&(s"

e"&*," +)$," **O * +#,, , # O(', &% *"- * ,") *O" *"0 ") (a"*0” (b0*,1989, .91). W0 [",a,%, &O^a"

1&1O0 "&, *"&O ,"1+0 (+"[O",%, $ v +"% *"c * ' ,(&, $ , 1&, $"&"# ,"1"&"&"a",,% & * *&"0- #"*% * 1c"

"O": “_ 0," O(,c- *,, – +a" 1&$",,-, – 1", )*&, #"", *,,

#O&*"" +(O"sc, c - *%1, – ( 0",- * [*" - 1"&* (c,

# [* * & 1"&"s" *%&[c 1'" *, ,"1&"+, &()c-”

(b0*, 1989, .93).

o * *O", 1 ,&O,%0 1*"&c-0, $ 0[" #c- ,"$% O(', * 1*" *," (* ^+0 +&[",,0 ,1") , "c *")O +-#"c,, 1v0(

1"&"O 1c"0 ,O"[ 1"&"&"c $&( 1O(c , ,"", $+% ),c ,"$(^ ( (N*, 1995, .288). Y-*O00(, v0 *-#,% s& #*",%"

1&"O*",-, $ * $"*", &O^a") #1"0, *","1&"0",, *"-"- $"&.

V+% ," 1&)c *&"O,,%' O('*, ^O #&"a* +)*-

"O( 1c", "O, $+% * (O ," 11 ,"0%", O(* 1*"&', 1a *O% ,"#&0%' +"*. +0%*," &( 1"&"O "O [" $c 1&"O'&,"c,%0 &"O*0 1&* 1&,,*",- * (&+( $"*" ,"$

%. o 1"&"(%*c 1&'Oc # 1&"O"0 O0, *O% 1+# ,"

+%, *"&, $ O$, 1"&"O "O &[O% 1O(c , * &(, “$+%

),c ,"$%' &(” (*)O. – N*, 1995, .256).

!" 0) * * $"*" ," c * *&"0- "O%, 1c-, 1& #"*,, , 1&

,"&[,0 (10,, 0", $"& +". p &#%*"- * O, # ,*)&O' +%$", * &"#(c" 1&#,"",,) &#),"*,,%0 0(["0 1&-c-

* O&" [",% (“$+% "+- $"& *#-”), – [",a, ( [" O"c ," * "+", ""

)# ,c &*c^, , (O*-c *"' ,"+%$, , "0, $ ," (#,*

*' O"", 1"* , ,% *" "+- +",*- (N*, 1995, .348). N ,&O" *"&, $ +"( ")$" *") 1&,,(c * ), ," 0-, ," &"-,

&()"- 10," ,"$(^ (; * ), (", “'*$", O(0”, (),"", -[" 0%c^, 0"" 1&*%$( "c , 'O( (h_W, .48).

Y&,,*"," #) O(' * ,(& $"*" 0) (a"*-c- * &"#(c"

*&"O,, 0), 1"ec, ,%"0 1&$ O(,0 “'0 ^Oc0”.

b,)$",,%" ($ +*,", * O&" O,"c$,, -+% “1O*s' $"&”

* (&+( 1&O*s"), (10,^- * (O"+,%' ' *"O*' 1&e"*.

W1+,%0 1&$,c *&"O $c " O"*- &,%

,"O+&[""", 1&-", 1&,*",", 1e"(, *%1(," +$,) O%0 * &,( *" ["&*%, 11% O(,(c , $"*" .1. N O,0 # (O"+,%'

* 1826 )O (0 )(+.) #1,% 1#,- 0, $ ," &"c-,, 1e"* ,c, O"*( b&P( O(,( , ,"" 1& v0; ) *&"0", 1$(*** , *"(^ )&(c, #"0 1&s * +"#(0" )*&c, $

(4)

*,(& ( ,"" “0O"e #1", #&"1",”, #O ") (O v &"c-,, (p&,, 1900, .52).

W&"O ,+"" 1$,%' 1&#,* +",* * &(' 1*"&c-'

$c ,"1&#*c,%" & 1&O*s"), &% 1O *#O"*"0 #) O(' ,$, @, #%*- )0 [*,%', +&,- “$"&,%0 *0”.

p&0" ), -," ,"*0",-"0, O"&[0 $ 1&*[Oc c, , #"*, #,+0, "&$"0 1&1O0. N "*"&,&(' +-' O, # &#,*O," (s"* 1&#,* . z 1 1&"0(a"*(

[",- +"#,c 1&-*-c 1-&#,0(, , 1$ *")O, 1 ,&O,%0 1*"&c-0, +% *-#, +",,-0 &"$"*) 1*"O",- $"*", &% + s- O& &"$ ,$, “('c”, &$c 1-#*"&,0(, + * ,"0 ,$, *"ac “,"

*” ).

Y *O""c*( &(' &+&-Oe"*, 1&[*^a' * N"*0 &-,"

y0"c +., 1-*-"- *"O*" ), $ * $"*" *"-"- ,""

O"0,$"" (a"* [*" * ,"0 *" [#,c^. , 1), ," 0["

(a"**c 0 1 "+" *," $"*" * *-0 ($" , 1%%*"

1&"+,c * ,"0 1"c-. z) ,"#&0) O(' 0[, %sc O[" )*&c ,0: , )*& )0, $,%0 ) $"*", * &0 O. "&"O

&O^a- v +"#,c^ [",a, 1& 11%" #)*&c ,$, *%c 1-

*$c, (*c, &$c 1"('0, -c 1-+$c (x*. W., 1996, № 1, .13). _('

% 1$ ,"*#0[, #),c # " $"*", O, 1" ") 0"& , 1O" 1, *"-"- * $"&"O,(^ ["&*( # &() &O*",,*

#,0%' (0"&s"). N ,"&%' 0"' $, $ ," ,s"Os- *") ,*)

*0"a 0[" 1&(a"**c 0-"c, ," +"" & O,"

(,, 1993, .15).

N 0,)' ($-' 0 * 0%-"- 0- ,"$) O(',

*s"Os") * $"*". N&,0 v +"#, *%(1" * 1*"&c-' X&',)"c )(+. ,#%*"0- !? – "&0,, 10ac^ &) * v 0", 1&"O"-"- (s"*, '&O. ]^O $, $ 1O ,#*,"0

!? 0","" c,- +"#,c, 1& & +c,%" “," *%&*^”, , ,

*1&% &([^a' ," *"$^ (N*, 1995. .119). x",a,, &O^a' , $ *1&,0 1&"O#"c,e +(O(a"): “p)O ( 0",- * *,(

0([ 1"0 ," +%, 'O ". , 0," #, $ , [*, –

*"&, *"Oc...” (1"&0.- N*, 1995, .168).

&-O( 1&"O*",-0 +"1, ,"*O0 1&,^a") *

$"*" #) O(', s& #*",% [" 1*"&c- 0, $ ") #&0 1c^

*%(1^ $a" *") ,"0%" ',$"" [*,%". , &(" [",a,%-

"*"&-,, &O^a" , (*"&[O, $ +" 1&," * ,', #"- * &

0('. _[" " 1O+,% P ," +% #0"$",, 1&O*s" (*"&-, $ 1"&"O

"0, O(' *"-, $"*" -+% %s [([[," 0(' (h_W, .209). W0%0 [" +%$,%0 1+0 1&,,*",- ,"$ % * $"*" +% ,"&[,"

1c": #+"*s- [",a, *"&, $ , “1&) +" * *O" *O-,) [($

# (*s, *O, , *,0, *0 .O.” (h_W, .240).

N 1c' O"0,)$"' *"&*,-' #*",% ,"" 0"" *&"O,,%"

O(', &%' O(,c 1"&"O^ ^O-0 *0"" 1c"0 1a"

#,0"&",,%0 e"-0. N ,0",*, v' O('* $a" *") 1c#(^- +

(5)

$,%" 0", (Jurek, Kuba, Michałk), + ,#*,- ,"0%' #"0,*O,%' [*,%' (Mętel, Gadzina), + ,#*,- +"#," (Gościec, Macica). Y s(+0 1*"&c-0, “^&"” – v # O(' * *O" $"&*-$ *, &) *"Oc0 1"&"O"

$"*"( "O; +",*0 )*&- “, 0"" ^&” [“On ma Jurka”] (Sychta, t.2, s.112). &%" ["(O$,%" 1#0% 1&"O"-^- * 1c ,&O,

"&0,) *0 macica. W$c, $ v # O(' * *O" $"&*- &%0 )-0, 1"*s- * *,(&",,-' $"*" (Wisła, t.6, s.175). ""

O"0,$"" (a"* * +&#" #0", ,#%*"0" ( 1-* “)O,”, 0"

+%,*"," *"-c- * &"+",, * &"#(c" $") ,*- *-%0 ,*%0.

p)O , #%1 )O"-,+(Oc *#" #"& &", *"*s- * ,") O(' *%1#

* *O" #0", (1- * #"&" *,*c *#*&a- * (&+( &"+",. W$c, $

" * v 0) 0c (1"" (," 1-a") O0, *&"O,,% O(' *%,([O", +(O" c "+" O&()(^ ["&*( O- *"",- (Sychta, t.1, s.294-295).

W), 0,)$",,%0 *-,0 1*"&c-0, $"&"# "O( ,1 *

$"*" 0)( 1&,,(c ,"#&0%" O(' (". & $@, %?-?%), &%"

sc * (&+" $"*" 1&,0^ *O “&#,%' )O*” – #0", [+, -)(s", 0%s";

, ( ") &*c, "&#^ *,(&",,, O"^ +c,%0 +",*%0 (XP,c"*, 1994, .3, .520).

p &"#(c O"*",,) "$",- #),,- +" $ 1%*"- (e-, 1& & # +c,) *%"" ,"0" *%*^ 0""

[*,%". 1&0"&, 1& #),, ,"$ % # (' ( ,"" ,$

#O&[ &(, #"0 #0 +cs 1"e, # ,") *%s" ,"$% * *O"

+"'* &%%, &- ( [" (+"[ * 1O1"$c" (h_W, .241).  [",a,",

&O^a" , , h(0 W"*"&" &#%*, $ * &"#(c" (1"s,)

"$",- , -+% &[" (^-,+(Oc 0"(^ *&c 1 -)(s &%%

(,, 1993, .15).

O, # ,P&0,* 1c) v,)&P !.!&,*) 1*"O 0, ") O"O O(s 0($ 1 ,$0 1"*s- * ") )&" Oc-*. Y *"(

#,'&-, O"O (0" #),c ,"$), 1c#(- *-(^ *O(: # )& *%'Oc ), *0"" ,0 *%$ $"&,% 1(, &% (1" #+"[c # (). _"O 11%- &#O*c ,"0", , 1( *,"#1, 1&"*&- * 0('( *%"" # O0. W v) 00", O"O *%#O&*", O, #,"0) ") +[s "O, ($, 1&)*s * v [" *&"0- (^- *""*s(^ * O0 0('( (Baranowski, 1981, s.247).

p&"c-," p([ )(+. *"&, $ " (' ," 0[" *+Oc- O-a") * ," +" O 0 0"&, *%'O # (0&^a" *0"" ""

1"O,0 *#O'0. Y *O""c*( $"*Oe"*, ( O, +",* 1"&"O 0"&c^

,$c &* *0"" ,"^ *%$ $"&,% $"&*-$ 1"e a,, * $"%&"

*"&s O,, &% 11"s &%c- 1O 1"$c^; * [" 0) +c,- ,$c (h_W, .242).

Y-&#,0( 1&"O*- "+" ," &Oe,,%' *"&*, ,&",%"

0" * "" $"*", )O" 0) &#0"ac- *"*s- # O('. !cs" *")

*O""c*, $ 0 0"0 +% )*, &"[" ,#%*c – "&Oe", )&(Oc, ["(O. ,)O )*&, $ O(' +([O" 1 *"0( &),#0( 1-,,

*&a"- 0 0 &* (Baranowski, 1981, s.246). #),-*s +"* #,'&c *-a",, 1"ec,%0 #)*&0 0*0 &- 1&,(Oc

(6)

,"$) O(' *% # " +c,). Y ,&O,%0 1*"&c-0, 1,(c $"*"

+" O[", +% "0 [" 1("0, 0 1&, * ,") (,1&0"&, $"&"# &%(^

&,( 1&"# , [", $"&"# &, ,, ('). N O,0 # &(' *O""c*

*"*s- $"&, #),-"0% # 1&O*s"), 1&s*" ( *-a",,,

$*s") 0*% ,O O"&[0%0: “yO" 0," *%?” *"$:”(O #s", 0 *%'O”. Y 0 +&#0 $%* +c,), 1('c 1Oc

") e, ", ,) , ,,"e, +cs) 1ce ,) – #O"c -+% *%s"

,"$% # O"&[0) (h_W, .51).

€&- 11(-&,c 1O+,%' 1&"O*", *%#%* ( v,)&P*

&* ,&O, (c(&% (O*"," ,"O(0",". Y O,,%0, #P&-

*,,%0 .b.yc*0, * &(' "$"+,' XVII-XVIII **. 1-,, (10,^- 0)$"" 1&"0%, 10ac^ &%' 0[, -+% #),c -)(s"

#0" # ,(& #+"*s") $"*": “"0&- , *^ &,,c v) -*",-, – 1s" .b.yc*, – *"& * " ($ *"c0 &1&&,", * ,&O"”.

_"" , 0"$" &-O *O""c* 0, $ – 1 &#0 $"*Oe"* – * O,

# +c,e ( #+"*s") *%s # ,(& *0"" &* &Oec 1-c -)(s", # O&()) - #0"-; * ["(O" ( +c,) O + -+% 1c-*.

“,"c, v' ($"*, – ,"O(0","0 0"$" "O*"c, – 0%

+*",,) ([O",- ," 0""0” (yc*, 1913, .1, .283).

b[, 1&"O1[c, $ *" v #)O$,%" O,,%" -*-^- *O""c*0 1&#"c, [*($" &'$"' 1&"O*", +"#,",,%' -,-' "O* *"",- * $"*" *&"O,,%' O('*. YO*"&[O","0 0(, 1-

*O00(, ([ 0,)+&#, 1&"O*",,% * *"' *-,' -#%' 1 P&#")$"' *%&[",, 1&",,%' 1 "&"1, 0O": “( ,") 0('

* )*"”, '&,*s' ) 1O+,%' 0P)$"' 1*"&. Y&0"$-

"c,- "e- ' ($*%' +&* 1&,#&*, * c"

.X."&,* “N"O** ( *-,. 2. “!#%” (b(' * )*")”. +"" $

*&"$^a"- P&#")#0% v) 1 &^- , ,*" ' 1*%' P&0(, : $&!& ? , ? ! !& ? ! . y*," ' #,$"," -

‘$"*" &,,-0, 1&$(O0, ,",&0c,%, (0s"Os, O(&’. &-O(

v0 * &-O" O"* 0"$^- O"0,)$"" ,"&1&"e: ? ! – ‘O(,’, “++ # 0('0 – ev *"Oc0”, “( ,") Oc-* ($"&, +") * ,(”. Y ,+^O",-0 *& c, * *" v' *"&+c,%' "&"1* "0,$""

"+,- 1&'O- * &0' 11#e: O(& (O) - 0(O&"e (#,'&c, (O",); &. *%&[",-: (&. “w ,c) 0(' * )*i” – ‘( ,") ," *" O0’, +"&.

“, &'i # 0('0i” – ‘,",&0c,%’ “# 0('0i   )*" – O(&,*%, +"*%”;

,&-O( v0 – $"s. “Ten má mušky v nose”- ‘(0,%, '&%, *&,%, '&- (0,%’, 1". “!+ # 0('0, s 0,) #,"” ("&,*-, 1984-, .120-124).

{&#")- 1O+,) &O * *"' *-,' -#%' 1&"- 1&"0(a"*",, , v,0)$"(^ "(: 100 0(', (10,^- * 'O,%' (e-' 0%c, 0(&*c, 1(, &,%, '&(a, [(, *"&$ .1. h"["

1c#("- " #0&P,) &,)$") &-O (“0%sc * )*"”, “#-e

* )*"”; “*&+c, , *% - * )*"”). b"0 #e ,"0%' [*,%' * $"*"", ), v P&#"), -*-^-: )*, ,, )&(Oc, (', 1"$",c (&. "O(^a" +&%: 1". “0%   1"$"Œ,( ##-c” – ‘ O(&"’;

$"s. “Mít mouchu v uchu” – ‘+%c (0,%0, '&%0’; “Hudci mu v prsiach hudu” – ‘#+"c’).

(7)

!#" v0 #,$",- 0"$^- O- *%&[",, 1&",,%' 1 0O" “0(' * ,(”: ? ! – %, && ? ! ( *"Oc0"), } ? ! ( $"*"" &,,-0), ten ma diabła w nosie, ma cčerta v nose 1O+,%",- )O" * 'O,%' P&0(' P)(&&(^ “0('”, “$"&, Oc-*”.

Y&*"O",,%" 1&0"&% 1#*-^ ," *"c &() 0"P&$"' +&#*

($*%' *%&[", 1 “0(' * )*"” 1*"&c-0 *"", *&"O,,) O(' * $"*", * &"#(c" $") , ,*- + “#,^a0” (.".

1(O"0,$"0 (a"*0 – O(,0, *"Oc0), + 1&+&" 1&#,

$"*" 1'$"0 &&*0 (+,&([* 1&0"% +(0-, +",*, 1c-,",-, +"#&(O* .1.). W*"*",,, + #"$*s"0- )*& “#), ( ,") 0(s" # )*%“, “#$ 1"&" +")c ( ,") * )*"”

("&,*-, 1984, .124-125). N 1c P&#") 1O+,) 1, $

*%(1^ “*"&$”: Ma wierszcze w głowie (NKPP, t.1 s.650).

Y&"O*",- 0, +(O * )*" $"*" 0)( #*"c !&$, .b.yc* $ *"c0 O&"*,0, ,1&-0(^ *-#,,%0 O&"*,"&(0

*"&*,-0, '&,*s0- * &"O,"*"*%' $,'. , 1"&"# O,(

# &%' ,[,%' 1&$ 0, $ O, $"*" +(O +% *O", O* ,)", 1%-c #"$c O"&[0) +"0 )(',"0), – &#&"# -#*( , ") )*",

*%,( (O ,"0" “- $ &*,)” (.". (#,"$), &1 ") ,)0 (yc*, 1913, .283).

,*" #[",,%' O,,%' 0[, #^$c, $ '- O(', &%' O" &"$c, "&0,)$" ,-- ")&" $&&, %@.!! &!, – , +O^ *0 $"c,%0 +",,-0. “N"-^a"-” O(' – v ,"#&0%" +""",%" 0P$"" (a"*, 1+,%" 1& 1&"O"",,%' +-"c*' 1&,0c *O ,"0) ($a" *") 0(', – $ ," 1$, O- P&0 +&,$"* $&) ',$") [*,); , 0)( *1,"

,"#*0 (a"**c * "" $"*", 1Oc ") 1O *#O"*"0 &(*

“#),,-” 1"&""-c- * ,*(^ ["&*(; *,(& $"*" &#0"a^- * )*", )&", )&(O, "&Oe", ["(O", ,)O * &*; 00",% *"",- *%'O # +c,) ,"&"O 1&*[O^- O(,*","0 *"& (&.: “V"& *"&0 *%s" # 1&$",” – p&,, 1900, .72), $+% ,c #) O(' (%@ ") *

$"*"), O(, O[", +% %@ , *^ ["&*(; &"#(c0 *"",- +%

," c &,," 1*"O",", 1'$"" &&*, , 1&O*s -+%

1&+&" 1&&$" O& $(O"," *"&'#,,". N" v (#%*" , *-#c

“*"-^a'-” O('* 0* O(s, *s"- +"# "",) *0"a.

Y-*O00(, &"$c O" #O"&[*s'- * #"0,0 1&&,*" “,"1&-,,%'”,

“+"1&^,%'” O(s' ^O", (0"&s' & !& 0"&c^. ,"&", * v0 0%"

"*"&,&(" 1*"&c" 0, $ “O[*"” 1&"O,#,$",,% " *",

*"*sc * $"*", 1O" "), 1"&"'O- * ,(, )O, )O “&-”

(,, 1993, .15).

Y 1*"O",^, #)O$,%0 &"10 +a",-0 *"*s")- O(' 0[,

* &-O" ($"* 1&"O"c, "0 # ,&",%' (0"&s' * ,"O*,"" *&"0- ^O" ,

"+- #,", – ") $,,%" 1&#, 1&-*-^-, ,1&0"&, * 0, $ O(' +a" *" 0- ($a" *") 0(["). W), 1*"&c-0, #1,,%0 * o"&,* )(+., 1&,s * &"c-,, “,"$%” O(' ,#%* "+- (1",,0, +‚-*--: “t W#,-(1",, '$( 1)(-c * "+", 0",-

(8)

*O * "+-, – ," [(!” (p&,, 1900, .66). W O&() &,%, 0 1&O*s" $ ,#%* *") O(' , -. Y *O""c*(

W.N.b0*, $+% (#,c, “1&” +",*(^, "O* 1&c ( ,""

“p * "e?”, 1& v0 1&s*^a" &^- (+"Oc, “$ &%"0 ,%

, ," +O O-a") * ," “+^s” (b0*, 1989, .92). YO+,- (e- 1%*"- * O,0 # (O"+,%' *, 1*-a",,%' O"( 1 +*,",^ 0"c, p1, * 0, $ , “1& ^O"”: *O"" (*"&[O, $ 1&$",,- 0 ++ [O% &# 1& *&"$" 0"c,0 +&c "0( * ,), +,0 ",

*1: “" &,c" 0") +^s(!” (p&,, 1900. .51). z [" 0"c, +*,-- * 0, $ O" +",*%0 +*",,) 1"0-,, o*O0: )O ,0 $@, , ,(- 1& ^O-' , *") O-O^-0"c,, ,#%*- ") “e0”, *, # , $ *1( "0( * (&+( “*&+c- #%0 1"&%s0” (0 [").

1c#*," "&0,* &O* 1& ,' *"*s0- O('0 0["

+%c, O, &,%, &"#(c0 +(&*,- &"c,) 0", ,"$ % 11% #0",c ") “#O+&*^a0”, 1$"c,%0 ,#*,-0, O&() – &&%*" 1&"O"",,%" *-# &O"c0 O(s0 (1&"O0).

W&"0"," +"1&^, O(s , "+" ""," *1a"," 1O*O 0% 0, $ +"" &'$" P&0 *"&*, *-#-' $"*" #) O(' +% 1&"O*",- 0, $ 1"O, 1&""O(" $"*", $+% *"c-

* ") ", ," '- # ") O(s, – v #+&["- * '&,#*,,%' ,"&1&"e-' 0* *#0,s",-' $"& $"*"0. z 1O*"&[O"-,

* $,, 1*"&c-0 *"", ,"$ % * [*,%' O[" * ,"[*%"

1&"O0"%. €& #*",%, ,1&0"&, *O""c* 0, $ * *&"0- )&#%

^O 1"s 1&),c # O0 s" + $"&, 0, + 1), $ * ,' 0"" +%,*"," *"-c- $"&, $+% 1&-c- (O&* )&0 (h0,*, 1912, .287). 1%,%" &%+*%, 1 +"&(0 *"&*,-0, , # $ ," *-

"+" 10,,(^ * *&"0- )&#% &%+,(, ( & s0 &,%" )#, – v ,"0,",, $"&, 1&-*s- * &%+( (b!, .92). Yc" v,)&P% 0"$

($, )O 10ac^ *-a",,(["" (&*c % “#),,- Oc-*”

# &*% sO (Baranowski, 1981, s.251).

'O- # v), 0[, #^$c, $ +(O($ ,"*O0%0, +""",%0, # O(' a(a" "+- +"" #aa",,%0, " ,'O *"*(^a(^ "",(^

+$(, .". , ,([O"- * *0"a" * +"" (O+, O- ,") P&0"

(a"**,-. W*-#c v +$ #%*"- ,)O 1&$,, $ O(' ," 1O" " O[" (0"&s") $"*", *-c * 1,", * &"#(c" $") ,*- “(1%&"0” “'O-$0” 0"&*"e0. z 1&'O, 1 1*"&c-0,

"0 ^Oc0-O*"O(s,0, &%" 1& [#, “#,c” $"&-0. Y &#0

&"c-, p(1-,) (. r&c* )(+., “( 1&) $*, &0" O(s, ,%0 ,-) O(', ( *Oc0, (1%&-* **(* " O(', s *,% 1- 0"&

0[(c 'O%% &#c” (w&¡,ei, .487). N &1 O"0,) “(1%&-0”

“&),-0” ,#%* ^O", 0"*s' 1& [#, O*" O(s: *^, &"a",(^,

*&(^ – ,"$(^. z O"0,$"- O(s, $c, 1O" " 1-a") "" * *O" ,$, ++$ O(sc ^O" 1c ' &*c, 1" 0"&

$"*"-O*"O(s, , "- * ") "" 1O,0" 0"&*"e # 0)% (o,.

+., 1898, .5, .216).

(9)

Y-*O00(, ," ($, *"c ,*, &() #,$",, *-#,,%' 1&"O*",-0 0"&, O(s", 1&"O', O('' +"#,", O"0,$"' 1"&,[', – ,'O &["," * *-, "&0,) ,#*, ++$", &- *^$"

"(, 0"^a(^ ,s"," 1&"O0 ($, , -), O(s" (&.

&(" O",%" ,#*,- ++$" – %-, %-&$), 1"&,[0 ,"$ % (!i%@ , , , , $! O&.). p&0" ), ++$ ,"&"O

*1&,0c +&# O(' +"#, ($", )&-$, &&* &(O).

#($*s- v &() " 1*"& ++$' .X."&,*- 0"$", $ e"1"," "0,$"' v"0",* ‘0"&c’, ‘O(s’, ‘1&"O’, ‘# O('’ ( * +""

&'$" P&0" *"&*, — ‘(0"&s O &, "'/ 1,’),

*-#%*^a"" 0%c 0&0 O('*, – -*-"- ,*,"0 O- **"$",- ^O e"1$ O"0,)$"' 1"&,[", 0 #%*^- $&, &, %@.!

("&,*-, 1989, .155).

0 +&#0, O- ")& “*"-^a'-” O('* '&"&,% "O(^a"

,+"" 1$,%" '&"&: +""",c 1c ,"0) ',$") [*,); ,"",,c 1&"O0 "'/ 1,0, O(s &%' “O[*^” * *" * "" [*) $"*"; 1&"+,c +&"

""," *0"a" O- *") 10"&,) (a"**,-; *-#c '" *"&, O%',-, O(,*",-; P(,e- *%#%*,- * $"*"" +"#,",,%' -, , O,*&"0",,, O"0,$"' **. z ,+& 1&#,*, ,0 ["-, 0["

0"c ,s"," )&(11" 0P$"' (a"*, *%(1^a' * O&"*,"*-,'

$,' 1O ,#*,"0 !@, .". ' *&"O,,%' O('*, &%" 1 &#,%0 1&$,0 ," 0)( 1($c *#0[, 1"&" * #)&+,% 0& *%,([O",%

+%*c * 10"&,% &, -c 0"[O( v0 “"0” *"0.

W1 &a",

XP,c"* 1994 – X. Xfanas’ev, Yv$"" *##&",- *-, , 1&&O(, 1-3, b*

1994

N* 1995 - b. N*. *- X+"*") &(' ("*"&: ^&*,% *&c.

W1+., 1995.

yc* 1913 – .b.yc*. !&c+ '&,* 0 -#%$"*.

. 1. b., 1913.

o,. +. - o,)&Pi$, #+i&,. ]c*i*. 1887-1916.

x*. W. - x*- W&,: x(&, &(0 Pc&" &Oe,, (c(&".

1994 - 1997.

p&,, 1900 - .N.p&,. Y&$, (s +",*%" -*"," &(

,&O, [#,. *)&O, 1900.

b0*, 1989 - W.N.b0*. "$-, ,"*"O0- &",- . b., 1989.

b! - bP% !ec s$%,% / wO. w.X.Ni"*i$. bi,, 1994.

,, 1993 - W.o.,. w,- ,&O,- (c(& -#%*" #,,". b., 1993.

h_W - h( O"0,)$" *&c / X*& *"c .X.*$*. W1+., 1995.

h0,*, 1912 - o.h.h0,*. !"&( +&,. N%1.8. !% +"&(. Nc,, 1912.

"&,*-, 1984 - .X."&,*-. N"O** ( *-,. 2. ”!#%“ (b(' * )*") //

(10)

W*-," +," -#%#,,": t#% * v,(c(&,0 1"". b., 1984.

"&,*-, 1989 - .X."&,*-. !+$ * ,&O, O"0,) *-,: _(s 1&"O O"0, // b"&% VI b"[O(,&O,0( p,)&"( 1 #($",^

&, Z)-N$, o*&1%: Y&+"0% (c(&%. b., 1989.

v&, 1939 - z. v&. Y"&*+%,- (c(&. b., 1939.

w&¡,ei - w&¡,ei: &O,i *i&(*,,-, 1*i&’-, O"0,)i-. p¡*, 1991.

Baranowski, 1981 - B. Baranowski. W krgu upior(w i wilko¢ak(w. ˜(d™, 1981.

Chmielowski, 1754 - B. Chmielowski. Nowe Ateny albo Akademia wszelkiej scyencyi pe¢na.

Lw(w, 1754.

NKPP - Nowa ksiga przys¢(w i wyra¡e przys¢owiowych polskich. T. 1. Warszawa, 1969.

Sychta - B. Sychta. S¢ownik gwar Kaszubskich na tle kultury ludowej.

Wroc¢aw:Warszawa:Krak(w:Gdask. T. 1-7. 1967- 1976.

Die Geister, die in Menschen eindringen

Ljudmila N. Vinogradova

Der Glaube, daß schädliche Geister sich in Menschen eindringen können, ist für die Erforschung jener mythischen Wesen interessant, die als eine gewisse Anzahl kleinerer Geister unklarer Form und Herkunft charakterisiert werden und nur eine bestimmte Funktion haben: sich in Menschen einzudringen, um verschiedene Krankheiten und Störungen zu verursachen. Obwohl diese Geister oft mit “čert” oder “bes” assoziiert werden, könnte man sie auch als eine spezielle Kategorie der bösen Geister betrachten.

Reference

POVEZANI DOKUMENTI

Mehrsprachigkeit /…/ betont die Tatsache, dass sich die Spracherfahrung ei- nes Menschen in seinen kulturellen Kontexten erweitert, von der Sprache im Elternhaus über die Sprache

Die Tatsache, dass sich die Kinder freiwillig für die Teilnahme am DaF-Unterricht entscheiden, ist eine gute Voraussetzung für die Frei- arbeit, bei der sowohl das Kind, als auch

Der Terminus „Dreieck“ ist ein wenig ungenau, weil die Eckpunkte nicht von derselben Art sind: Die Partitur ist ein Zeichensystem; die Ausführung ist eine individuelle,

Für primitive Menschen hatten und haben Träume einen unvergleichlich höheren Wert als für die Menschen der Hochkulturen. Sie reden nicht nur über sie, sondern sie sind für sie

Es ist nicht unwahrscheinlich, dass es sich um eine astronomische Kulteinrichtung ähnlich jener in Pohansko handelte (Macháček, Pleterski 2000, Abb.. Die ehemalige Kultfläche wurde

Wenn Vėlius schreibt, dass sowohl Wesen, die der Funktion nach laimė sein soll- ten, mitunter laumė genannt werden (1977: 66) als auch umgekehrt (1977: 89), dann ist das Zitieren

Zu betonen ist, daß die Grenzposition der Wahlnuss in diesem System und gleichzeitig ihre Zugehörigkeit zu den “wildwachsenden” Pflanzen, ihre bestimmten Kultfunktionen, die

Wenn sich die Scheibe jedoch nicht vom Stock lösen will, bedeutet es, daß der Junge noch lange auf die Heirat warten wird.. Auch die Richtung, welche die Scheibe